سیدیعقوب سیدمعصومی - عضوهیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی مغان
یوسف آقایف - عضو هیات علمی آکادمی ملی علوم جمهوری آذربایجان

این تحقیق به منظور شناسائی ارقام مختلف دیپلوئید و الو تتراپلوئید پنبه در مدت یک سال انجام گردید.پس از انجام الکتروفورز عمودی پروتئین های دانه ارقام مورد مطالعه، مجموعاً 31 موقعیت برای تشکیل نوارهای پروتئین تشخیص داده شد. میانگین تعداد نوارهای تشکیل شده برای هر گونه متفاوت بود و در داخل هر گونه، ارقام دارای نوارهای متفاوتی بودند. بین ارقام گونه های دیپلوئید دنیای قدیم تفاوت قابل ملاحظه ای از نظر تعداد نوارها و میانگین نوارها مشاهده گردید. بطوری که میانگین تعداد نوارها در ارقام گونه 25 ، G.herbaceum نوار و در گونه ، G.arboreum 20 نوار بود. چنین تفاوتی بین ارقام گونه های الوتتراپلوئید نیز به وضوح دیده شد. بطوری که میانگین تعداد نوارها در ارقام گونه 21 ، G.barbadense نوار و در گونه 17 ، G.hirsutum نوار بود در میان ارقام دیپلوئید دنیای قدیم، رقم بنفش کرمان بیشترین نوار( 27 نوار) و رقم ایران- 1 کمترین نوار ( 15 نوار) را به خود اختصاص دادند . در گونه های الوتتراپلوئید نیز رقم T-14 بیشترین نوار ( 23 وار) و رقم تاشکند- 1 کمترین نوار( 15 نوار) را نشان دادند. حرکت نسبی( Relative Mobity ) برای اولین موقعیت نوار برابر با 12 / 0 و آخرین موقعیت نوار برابر با 84 / 0 بود. براین اساس، سه قسمت برروی ژل قابل تفکیک بود. نوارهای 1( 12 / RM=0 ) تا 12 ( 33 / RM=0 ) در سمت مبداء ژل تحت عنوان پروتئین های سنگین وزن مشخص شدند. نوارهای 13 ( 4/ RM=0 ) تا 21 ( 56 / RM=0 ) دارای وزن مولکولی سبک بود و نوارهای 22 ( 6/ RM=0 ) تا 31 ( 84 / RM=0 ) پروتئین های سبک وزن بودند. قسمت اعظم تنوع ارقام مورد مطالعه از لحاظ تعداد نوارهای پروتئین مربوطه پروتئین های سبک بود و از لحاظ پروتئین های با وزن مولکولی متوسط وسنگین تنوع کمتری مشاهده شد