فرناز احمدی نورالدین وند - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
رئوف سید شریفی - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
سید عطاله سیادت - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایران
راضیه خلیل زاده - دانش آموخته دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

به­منظور ارزیابی اثر محدودیت آبیاری و کاربرد کودهای زیستی و نانوسیلیکون بر عملکرد و برخی ویژگی­های بیوشیمیایی گندم، آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی  ۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. عامل­های آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به­عنوان شاهد و قطع آبیاری از مرحله ۵۰ درصد سنبله دهی و آبستنی به­ترتیب به­عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی بر اساس کد ۵۵ و ۴۳ مقیاس BBCH)، محلول­پاشی نانوسیلیکون (محلول­پاشی با آب به­عنوان شاهد، ۳۰ و ۶۰ میلی­گرم در لیتر به­ترتیب معادل ۵/۲۲ و ۴۵ میلی­گرم در مترمربع) و کودهای زیستی (عدم کاربرد به­عنوان شاهد، کاربرد قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae)، کاربرد باکتری­های فلاوباکتریوم (Flavobacterium) و سودوموناس (Psedumonas Putida strain ۱۸۶)، کاربرد توام مایکوریزا و باکتری­ها) بودند. نتایج نشان داد که بیش­ترین فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان و قندهای محلول با کاربرد توام کودهای زیستی و محلول­پاشی۳۰ میلی­گرم در لیتر نانوسیلیکون تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی به­دست آمد. تحت شرایط آبیاری کامل و عدم کاربرد کودهای زیستی و نانوسیلیکون، فعالیت آنزیم­های کاتالاز، پراکسیداز و پلی­فنول­اکسیداز و میزان قندهای محلول به­ترتیب ۷۸، ۴۹، ۶۴ و ۷۴ درصد در مقایسه با قطع آبیاری در مرحله آبستنی و کاربرد توام کودهای زیستی و محلول­پاشی ۳۰ میلی­گرم در لیتر نانوسیلیکون کاهش یافت. بیش­ترین محتوای پرولین با کاربرد ۶۰ میلی­گرم در لیتر نانوسیلیکون (۵۰/۹ میکروگرم در گرم وزن تر) و کاربرد توام کودهای زیستی (۷/۹ میکروگرم در گرم وزن تر) در شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی (۹۷/۱۰ میکروگرم در گرم وزن تر) به­دست آمد. میزان پراکسیدهیدروژن نیز تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی و عدم کاربرد نانوسیلیکون و کودهای زیستی، به­میزان ۹۰ درصد نسبت به کاربرد ۶۰ میلی­گرم در لیتر نانوسیلیکون و کاربرد توام کودهای زیستی در شرایط آبیاری نرمال افزایش یافت. بیش­ترین عملکرد دانه (۴۵۹۳ کیلوگرم در هکتار) از کاربرد توام کودهای زیستی و ۳۰ میلی­گرم در لیتر نانوسیلیکون در شرایط آبیاری کامل به­دست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد که کاربرد توام کودهای زیستی و نانوسیلیکون به­واسطه بهبود ویژگی­های بیوشیمیایی گیاه، می تواند عملکرد دانه گندم را تحت شرایط محدودیت آبی افزایش دهد.

آنتی اکسیدان ها, پراکسید هیدروژن, قطع آبیاری, قندهای محلول, نانوتکنولوژی