حوریه نجفی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سعید نواب پور - دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
خلیل زینلی نژاد - استادیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

آلودگی با فلزات سنگین یکی از مهم­­­ترین عوامل جهانی آلودگی خاک است. آلایندههای فلزی به دلیل غیر قابل تجزیه بودن و آثار فیزیولوژیک آن­ها بر موجودات زنده و انسان، حتی در غلظتهای کم سرطان­زا هستند. جوانهزنی بذر، یکی از مهمترین مراحل در چرخه زندگی گیاهان است که به عوامل محیطی از قبیل تنشهای زیستی و غیرزیستی واکنش نشان می­دهد. هدف از اجرای این آزمایش، ارزیابی ویژگی­های جوانه­زنی، صفات بیوشیمیایی و بیان ژن­های آنتی­اکسیدان در ژنوتیپ­های گندم نان در مرحله گیاهچه­ای تحت تنش فلز جیوه بود. آزمایش به صورت کرت‎های خرد شده در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد که در آن تنش جیوه در چهار سطح (شامل بدون کاربرد به­عنوان شاهد و کاربرد ۵، ۱۰ و ۱۵ میکرومولار کلرید جیوه) و ژنوتیپ گندم در سه سطح (شامل گنبد، مروارید و لاین N۹۱۰۸) به ترتیب به عنوان عامل اصلی و فرعی آزمایش در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با افزایش میزان تنش کلرید جیوه، شاخص­های جوانه­زنی و صفات مورفولوژی و بیوشیمیایی در هر سه ژنوتیپ گندم روندی کاهشی داشت و میزان این کاهش به­طور معنی­داری در ژنوتیپ­های مختلف، متفاوت بود. لاین N۹۱۰۸ از لحاظ همه صفات اندازه­گیری شده، شرایط بهتری نسبت به دو ژنوتیپ دیگر تحت تنش فلز جیوه داشت. میزان بیان ژن سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز نیز در لاین N۹۱۰۸ بیش­تر از ژنوتیپ­های دیگر بود که می­تواند نشان­دهنده برتری این لاین نسبت به دو ژنوتیپ دیگر گندم تحت شرایط تنش کلرید جیوه باشد.

آلودگی خاک, پراکسیداز, تنش های غیرزیستی, سوپراکسید دیسموتاز, فلزات سنگین