مجتبی جوکار - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی تولید و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران
محمدرضا شیری - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
راحله خادمیان - استادیار، گروه مهندسی تولید و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران
رقیه امینیان - استادیار گروه مهندسی تولید و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

به­منظوربررسیپاسخ هیبریدهای جدید ذرت دانه ای نسبتبه شرایط محیطی متفاوت و تعیین پایداری عملکرد دانه آن­ها، آزمایشی بااستفادهاز هشت هیبریدذرت دانه­ایدرقالبطرحبلوک­هایکامل تصادفیباسهتکرار در شش منطقه در سال ۱۳۹۶ اجراشد. باتوجهبهمعنی­داربودنبرهمکنش هیبرید×محیط،تجزیهپایداریبا استفادهازدو روش چندمتغیره AMMI و GGE-biplot انجامشد. نتایج مدل AMMI نشان داد که فقط مولفه اصلی اول (AMMI۱) معنیدار بود و ۵۲/۷۲ درصد از تغییرات برهمکنش ژنوتیپ × محیط را توجیه کرد. بر اساس آماره های مدل AMMI (SPCA۱ و ASV)، هیبریدهای شماره ۱ (SC۷۱۵B) و۵ (SC۷۰۶) بهعنوان هیبریدهای با پایداری بالاتر انتخاب شدند. نتایج تجزیه پایداری با روش GGE biplot نشان داد که ۳۲/۸۳ درصد از کل تغییرات عملکرد دانه با دو مولفه اول و دوم GGE-biplot توجیه می­شود و هیبریدهای شماره ۱ (SC۷۱۵B) و۷ (SC۷۰۳) بهعنوان هیبریدهای با پایداری بالاتر انتخاب شدند.به­طور کلی، بر اساس عملکرد دانه و نتایج تجزیه پایداری با این­دو روش، هیبریدهای شماره ۷ (SC۷۰۳) و ۱ (SC۷۱۵B) به­ترتیب با عملکرد دانه ۱۶/۱۳ و ۸۲/۱۲ تن در هکتار به­عنوان پایدارترین و پرمحصول ترین هیبریدها شناسایی شدند و با سازگاری عمومی بالا می­توانند در مناطق مختلف کشور کشت شوند. بررسی بایپلات همبستگی بین مناطق مختلف نشان داد که بردارهای محیطی مغان، شیراز و کرمان و نیز مناطق کرمانشاه، قائم شهر و کرج بسیار نزدیک به­هم بودند و در رتبه­بندی هیبریدها، یکسان و مشابه عمل کردند. با توجه قدرت تفکیک بالای هیبریدها در مناطق شیراز، کرمان، کرج و قائم شهر، توصیه می شود جهت صرفه جویی در هزینه آزمایش ها در سال های بعد، آزمایش ها به جای شش منطقه در این چهار منطقه انجام شوند.

برهمکنش ژنوتیپ × محیط, سازگاری, AMMI, GGE-biplot