لاله رحیمی میلاشی - دانشجوی دکتری، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت، تهران، ایران
مجید قربانی جاوید - استادیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت، تهران، ایران
ایرج اله دادی - استاد، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت، تهران، ایران
علی ایزدی دربندی - دانشیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت، تهران، ایران

به­ منظور بررسی اثر کاربرد کود کند رهای غنی شده با آهن بر کیفیت دانه گندم نان رقم جدید نارین تحت شرایط تنش شوری و نیز ارزیابی تنوع آللی ژن های رمز کننده گلوتنین با وزن مولکولی بالا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران در سال ۱۳۹۷-۱۳۹۶ اجرا شد. عامل­های مورد مطالعه، دو عامل تنش شوری (در سه سطح شامل صفر، ۸ و ۱۲ دسی­زیمنس بر متر) و کود (در پنج سطح شامل عدم مصرف کود، مصرف کود سولفات آهن معادل ۱۰  و ۲۰ میلی گرم در کیلوگرم خاک و سامانه کودی کندرهای غنی شده با سولفات آهن به مقدار ۵/۵۲ و ۱۰۵ میلی گرم در کیلوگرم خاک) بودند. صفات مطالعه شده نیز شامل وزن صد دانه، عملکرد دانه در بوته، درصد پروتئین دانه، محتوای آهن دانه، کربوهیدرات های محلول کل دانه، شاخص سختی دانه، جذب آب آرد، محتوای رطوبت دانه، حجم نان و حجم رسوب زلنی بودند. نتایج نشان داد که صفات وزن صد دانه، عملکرد دانه در بوته، محتوای آهن دانه، محتوای کربوهیدرات های محلول کل دانه و شاخص زلنی با مصرف کود افزایش یافتند و در بیش­تر صفات مورد مطالعه، سامانه کودی کند رها غنی شده با آهن، آثار مثبت بیش­تری در مقایسه با کود سولفات آهن داشت. اعمال تنش شوری نیز سبب کاهش معنی دار صفات وزن صد دانه، عملکرد دانه و محتوای کربوهیدرات های محلول کل دانه شد، اما صفات محتوای آهن دانه، درصد پروتئین دانه و درصد جذب آب آرد با افزایش شدت تنش شوری، افزایش معنی داری نشان دادند. با بررسی الگوی الکتروفورزی زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا در رقم نارین، آلل های  *۲، ۸+۷ و ۱۲+۲ به­ترتیب در جایگاه­های ژنی Glu-A۱، Glu-B۱ و Glu-D۱ شناسایی شدند. بر اساس نتایج آزمایش حاضر، به­نظر می رسد که سامانه کودی کند رها نسبت به کود سولفات آهن، کارایی بیش­تری بر ویژگی­های کیفی دانه و آرد گندم، به ویژه تحت شرایط تنش شوری، داشته باشد.

حجم رسوب زلنی, درصد پروتئین, سختی دانه, گلوتنین, نارین