سمیرا رضوان - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسین کاظمی - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
فرشید قادری فر - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

به­منظور پهنه­بندی زراعی- بوم­شناختی اراضی کشاورزی شهرستان گرگان جهت کشت جو لخت و تعیین تاریخ کاشت مناسب این گیاه، پژوهشی در دو بعد زمانی و مکانی انجام شد. در گام اول، از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج نشان داد که سطح وسیعی از اراضی شهرستان گرگان دارای پتانسیل مناسبی جهت تولید جو لخت است، به­طوری­که حدود ۳۵/۲۰۸۹۹ هکتار (۶۴/۳۲ درصد) در پهنه بسیار مناسب و ۱۳/۲۵۷۵۹ هکتار (۲۴/۴۰ درصد) در پهنه مناسب قرار گرفتند. پهنه بسیار مناسب در قسمت­های شمال غربی به­سمت میانه و شمال شرقی شهرستان مشاهده شد. در این تحقیق، در مجموع ۱۲/۲۷ درصد (۵۴/۱۷۳۷۰ هکتار) از اراضی برای تولید جو لخت ضعیف و نا­مناسب تشخیص داده شد. در گام دوم، آزمایشی با شش تاریخ کاشت (۷ و ۲۱ آبان، ۷ و ۲۱ آذر، ۷ و ۲۱ دی) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ اجرا شد. نتایج تجزیه و تحلیل­های آماری نشان داد که تاثیر تاریخ کاشت بر تمامی صفات مورد مطالعه به­جز وزن هزار دانه معنی­دار بود. بیش­ترین میزان عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد زیست­توده و شاخص SPAD از تاریخ­های کاشت اول و دوم (۷ و ۲۱ آبان) به­دست آمد. به­طور کلی، بیش­ترین عملکرد دانه و زیست­توده در ۳۵/۲۰۸۹۹ هکتار از اراضی بسیار مناسب شهرستان گرگان، با کشت جو لخت در تاریخ­های کاشت ۷ تا ۲۱ آبان­ماه قابل برداشت است.

پهنه بندی زراعی- بوم شناختی, تاریخ کاشت, سامانه اطلاعات جغرافیایی, عملکرد دانه