علیرضا طاهری راد - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مهدی خجسته پور - دانشیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
عباس روحانی - استادیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
سرور خرم دل - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

هدف از این پژوهش تحلیل میزان مصرف نهاده­ها، تولید ستانده­ و بررسی کارایی فنی در اراضی شالی کاری استان گلستان با استفاده از روش تحلیل پوششی داده­ها است. اطلاعات لازم از طریق پرسش نامه و مصاحبه حضوری با ۱۷۳ شالی­کار گلستانی به روش نمونه برداری تصادفی ساده در سال ۱۳۹۲ جمع آوری شد. نهاده های مورد بررسی شامل نیروی کارگری، ماشین­ها، سوخت دیزل، بذر، سموم شیمیایی، کودهای شیمیایی، کود آلی و الکتریسیته بودند. نتایج نشان داد که مجموع مصرف انرژی در مزارع برای تولید شلتوک برنج ۱/۹۹۰۶۰ مگاژول بر هکتار بود، به­طوری­که میانگین کل انرژی ورودی به مزارع شالی برای تولید برنج دانه­بلند پرمحصول ۱/۱۰۸۳۹۲ مگاژول بر هکتار و در تولید برنج دانه­بلند مرغوب ۳/۸۹۸۳۵ مگاژول بر هکتار برآورد شد. نهاده سوخت دیزل با ۷/۳۸ درصد از کل انرژی ورودی به مزارع شالی به­عنوان پرمصرف ترین نهاده انرژی در تولید شلتوک برنج بود. پس از سوخت دیزل، بیش ترین سهم از کل انرژی ورودی در تولید شلتوک برنج مربوط به نهاده­های الکتریسیته و ماشین­ها به­ترتیب با ۳/۲۹ و ۲/۱۹ درصد بودند. میانگین کارایی فنی کشاورزان شالی­کار برنج دانه­بلند مرغوب و برنج دانه­بلند پرمحصول بر مبنای رویکرد نهاده­محور و بازده متغیر نسبت به مقیاس در تحلیل پوششی داده­ها به­ترتیب ۹۵/۰ و ۹۴/۰ بود. نتایج به دست آمده از بهینه­سازی انرژی در این تحقیق نشان داد که می­توان در حدود ۱۴ درصد از کل انرژی ورودی در تولید برنج دانه­بلند مرغوب و ۱۶/۱۸ درصد از کل انرژی ورودی در تولید برنج دانه­بلند پرمحصول را بدون هیچ کاهشی در میزان عملکرد، ذخیره کرد. نهاده انرژی الکتریسیته نیز بیش ترین سهم از کل انرژی ذخیره­شده را به خود اختصاص داد.

بهینه سازی, تحلیل پوششی, کارایی مقیاس, مجموعه مرجع, واحدهای تصمیم گیری