تنوع آللی ژن های زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در گندم های پاییزه بومی ایران

در این مطالعه، تنوع آللی ژن های زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در ۱۹۳ گندم بومی پاییزه ایرانی و رقم Thatcher با استفاده از آغازگرهای اختصاصی بررسی شد. بر اساس جفت آغازگر Glu۳A.۲، هشت قطعه با اندازه ۳۵۸-۳۱۵ جفت باز تکثیر شد، به طوری که آلل ۳۴۲ جفت بازی با ۲/۳۷ درصد بیشترین و آلل ۳۱۵ جفت بازی با ۶/۰ درصد کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. جفت آغازگر Glu۳A.۳ نیز پنج قطعه در محدوده ۷۵۴-۶۳۸ جفت باز تکثیر کرد که در بین آنها، آلل­های ۷۰۰ و ۷۴۲ جفت بازی به ترتیب با ۱/۹۲ درصد و ۶/۰ درصد بیشترین و کمترین فراوانی را داشتند. دو قطعه به طول ۴۴۰ و ۴۲۱ جفت باز به ترتیب با فراوانی ۶/۷۴ و ۴/۲۵ درصد با استفاده از جفت آغازگر Glu۳B.۲ تکثیر شد. جفت آغازگر Glu۳D.۲ سه قطعه با اندازه ۵۷۱، ۵۵۸ و ۳۸۲ جفت باز به ترتیب با فراوانی ۷/۱، ۱/۸۸ و ۲/۱۰ درصد تکثیر کرد. شش آلل تکثیر شده توسط جفت آغازگر Glu۳D.۳ نیز دارای اندازه­ای در محدوده ۵۸۹ تا ۶۱۱ جفت باز و فراوانی بین ۹/۲۷-۲/۱ درصد بودند. با استفاده از جفت آغازگر Glu۳D.۴، فقط یک قطعه با اندازه ۷۰۰ جفت باز تکثیر شد. متوسط محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC) برای تمامی آغازگرهای مطالعه شده، ۲۴/۰ به­دست آمد که در بین آنها، آغازگرهای Glu۳A.۲ و Glu۳D.۳ با میزان ۷۵/۰ بیشترین و آغازگر Glu۳A.۳ با میزان ۱۵/۰ کمترین محتوای اطلاعات چندشکلی را نشان دادند. تنوع ژنی یا هتروزیگوسیتی مورد انتظار نیز از ۱۵/۰ تا ۷۸/۰ با میانگین ۲۶/۰ متغیر بود. تجزیه خوشه­ای با استفاده از الگوریتم Neighbor-Joining ارقام گندم پاییزه را به دو گروه تفکیک کرد. تجزیه واریانس مولکولی با تفکیک ارقام مورد مطالعه بر اساس شرایط اقلیمی به پنج منطقه شامل سرد، کوهستانی، معتدل، گرم و خشک، نشان دهنده سهم بیشتر واریانس درون گروهی (۹۴ درصد) در مقایسه با واریانس بین گروهی (۶ درصد) در تبیین واریانس مولکولی کل بود. نتایج این تحقیق نشان داد که توده های بومی گندم ایران ذخایر ژنتیکی متنوع و ارزشمندی از نظر ژن های کنترل کننده صفات مرتبط با کیفیت نانوایی هستند.

Keywords:

آغازگر اختصاصی , تجزیه واریانس مولکولی , توده بومی , پروتئین ذخیره ای