معصومه کنفی لسکوکلایه - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
حمید دهقانی - دانشیار گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
جان دوراک - استاد گروه اصلاح نباتات دانشگاه کالیفرنیا، آمریکا

تنش شوری از مهم ترین تنش های غیر زنده است که همه ساله کشت گیاهان زراعی را در مناطق وسیعی از کشور تحت تاثیر قرار می دهد. از آ نجا که عملکرد محصولات در اثر سمیت نمک ها کاهش می یابد، از این­رو تولید و معرفی ارقام پر محصول و متحمل به شوری در تلفیق با سایر روش های مبارزه با شوری آب و خاک می تواند تاثیر این پدیده را به حداقل برساند. در تحقیق حاضر، به منظور ارزیابی ارقام گندم نان (Triticum aestivum L.) برای تحمل به شوری، ۴۱ رقم گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط بدون تنش و تنش شوری مورد بررسی قرار گرفتند. ارزیابی ارقام برای تحمل به شوری با استفاده از هشت شاخص تحمل و حساسیت به تنش انجام شد. ارقام از نظر عملکرد دانه دارای اختلاف معنی داری با یکدیگر بودند. تحلیل همبستگی بین شاخص ها و میانگین عملکرد در دو شرایط محیطی نشان داد که مناسب ترین شاخص ها برای گزینش ارقام مورد بررسی، چهار شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین بهره وری (MP) میانگین هارمونیک (HM) و شاخص تحمل به تنش (STI) بودند. تجزیه به مولفه های اصلی بر مبنای شاخص های تحمل و حساسیت به تنش، ۱۵/۹۷ درصد از تغییرات کل ارقام را توجیه کرد. تجزیه خوشه ای بر اساس این شاخص ها نیز ارقام مورد بررسی را در چهار خوشه گروه بندی کرد. در مجموع، بر طبق نمودار پراکنش سه بعدی، تحلیل بای پلات و تجزیه خوشه ای، ارقام شاهد، شیراز و ارگ به عنوان ارقام متحمل به شوری تعیین شدند تا در برنامه های اصلاحی آتی مورد استفاده قرار گیرند.

بای پلات, تجزیه خوشه ای, عملکرد دانه, مولفه های اصلی