تجزیه اثر متقابل ژنوتیپ× محیط با استفاده از روش GGE بای پلات در هیبریدهای ذرت دانه ای (Zea mays L.) تحت شرایط مختلف آبیاری

ارزیابی ژنوتیپ­های مختلف ذرت تحت شرایط مختلف تنش آبی، می­تواند در مشخص کردن ژنوتیپ­های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. هدف از اجرای این تحقیق، ارزیابی پایداری هیبریدهای ذرت دانه­ای و مشخص کردن هیبریدهای با عملکرد دانه بالا و پایدار تحت شرایط مختلف تنش آبی در منطقه مغان بود. برای این منظور، هفت هیبرید ذرت دانه­ای تحت چهار شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری کامل (E۱)، قطع آبیاری در مرحله رویشی (E۲)، قطع آبیاری در مرحله گل­دهی (E۳) و قطع آبیاری در دوره پر شدن دانه (E۴) به مدت سه سال (در مجموع ۱۲ محیط) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط معنی­دار بود. معنی­دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، نشان دهنده واکنش متفاوت ژنوتیب­ها در محیط­های مختلف بود و از این­رو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ­ها وجود داشت. نتایج تجزیه پایداری هیبریدها با روش  GGE بای­پلات نشان داد که دو مولفه اول و دوم GGE بای­پلات، ۷/۹۴ درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه کردند. در نمودار بای­پلات رتبه پایداری، پایدارترین هیبریدها به ترتیب شامل SC۷۰۰، TWC۶۰۰ و SC۷۲۴ بوده و هیبریدهای با عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل به ترتیب شامل SC۷۰۴، SC۷۲۴، SC۷۰۳، SC۷۲۰ و SC۶۴۷ بودند. بر اساس بای پلات ژنوتیپ فرضی ایده آل، هیبرید SC۷۰۴ از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد، بهتر از سایر هیبرید ها بود و سازگاری عمومی بالایی در تمامی محیط های مورد مطالعه داشت. علاوه بر آن، هیبرید SC۷۰۴ در محیط­های E۱، E۲ و E۴ و هیبرید SC۶۴۷ در محیط E۳، هیبریدهای برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط­ها نیز نشان داد که محیط­های E۱ و E۴ از نظر رتبه­بندی، گروه­بندی و تعیین سازگاری هیبریدها، کاملا مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط­های E۳ و E۲ متفاوت از سایر محیط­ها بودند.

Keywords:

پایداری عملکرد , تنش خشکی , ژنوتیپ ایده آل , سازگاری