حسین کاظمی - استادیار گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سمیرا زارع - دانشجوی کارشناسی گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

در این مطالعه جریان انرژی در مزارع گندم شهرستان های گرگان و مرودشت مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. شاخص های کارایی مصرف انرژی، انرژی خالص، انرژی ویژه، بهره وری انرژی، انرژی مستقیم، انرژی غیر مستقیم، انرژی قابل تجدید، انرژی غیر قابل تجدید و انرژی ورودی کل و خروجی محاسبه شدند. داده های اولیه با تکمیل پرسشنامه و با روش چهره به چهره از کشاورزان پیشرو و کارشناسان کشاورزی در هر دو منطقه جمع آوری شد. داده های به دست آمده با استفاده از معادل های انرژی مستخرج از منابع به داده های ثانویه قابل استفاده تبدیل شدند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که از انرژی ورودی کل در دو بوم نظام زراعی، کودهای شیمیایی و سوخت بالاترین مصرف انرژی را داشتند و متغیرهای ماشین آلات و آبیاری در مکان بعدی قرار گرفتند. در این تحقیق کارایی مصرف انرژی برای مزارع گرگان ۲/۹۱ و در مزارع مرودشت ۲/۵۶ محاسبه شد. همچنین انرژی ورودی و انرژی خروجی در مزارع مرودشت بالاتر از گرگان به دست آمد. متوسط بهره وری انرژی به ترتیب ۰/۱۲۵  و ۰/۱۲۳ کیلوگرم در مگاژول برای مزارع این دو منطقه محاسبه شد، به این معنی که به ترتیب ۰/۱۲۵ و ۰/۱۲۳ کیلوگرم محصول به ازای مصرف هر واحد انرژی در مزارع شهرستان های گرگان و مرودشت به دست می آید. متغیرهای بذر، نیروی انسانی و مواد شیمیایی کمترین مصرف انرژی ورودی را در تولید گندم در هر دو منطقه به خود اختصاص دادند. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که مزارع گرگان مدیریت بهتری داشتند و در مصرف انرژی کارآمدتر بودند.

انرژی خروجی, انرژی ورودی, جریان انرژی, کارایی مصرف انرژی