احمد مجیدی مهر - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج
رضا امیری فهلیانی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج
اسد معصومی اصل - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج

شوری یکی از مهم­ترین موانع کشاورزی است که تولید محصولات زراعی را کاهش می­دهد. جهت بررسی تاثیر شوری بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی و شیمیایی گیاه برنج، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با ۳ تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال ۱۳۹۱ اجرا شد. فاکتور اصلی ۴ سطح شوری (۰، ۴۴، ۸۸ و ۱۳۲ میلی­مولار NaCl) و فاکتور فرعی ۱۱ ژنوتیپ برنج بودند. میزان کلروفیل، قندهای محلول، پرولین و پروتئین محلول برگ، سدیم برگ و ریشه، پتاسیم برگ و ریشه، نسبت سدیم به پتاسیم برگ و ریشه اندازه­گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ژنوتیپ­ها از نظر تمامی صفات به جز نسبت سدیم به پتاسیم برگ دارای اختلاف معنی داری در سطوح ۱ و ۵ درصد بودند. همبستگی مثبت و معنی­داری بین پرولین و قندهای محلول برگ در شرایط تنش مشاهده شد. تجزیه به عامل­ها بر اساس تجزیه به مولفه­های اصلی و چرخش وریماکس در شرایط بدون تنش ۵ و در شرایط تنش (متوسط تنش­ها) ۴ عامل به ترتیب ۷۹/۷۹ و ۶۸/۱۰ درصد تغییرات را تبیین کردند. ژنوتیپ­های مورد نظر با استفاده از تجزیه خوشه­ای و روش وارد در هر دو شرایط عدم تنش و تنش، ۳ گروه را تشکیل دادند. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب عاملی، نشانگر اهمیت مولفه تحمل به تنش شامل صفات پرولین و پروتئین برگ در گزینش ژنوتیپ­های مطلوب برای شرایط تنش شوری بود. با توجه به نتایج حاصله، می­توان از تلاقی ژنوتیپ­های خوشه اول با خوشه سوم به علت حداکثر اختلاف، جهت بهره وری از هتروزیس و ایجاد تنوع ژنتیکی استفاده نمود.

آبکشت, پتاسیم برگ, پرولین, چرخش وریماکس, همبستگی, Oryza sativa