مهدی رحیمی - دانشجوی دکتری اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
حمید دهقانی - دانشیار گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
بابک ربیعی - دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
علیرضا ترنگ - استادیار پژوهش پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه شمال کشور

اصلاح برنج برای تحمل به خشکی نیازمند ارزیابی صحیح تنوع موجود در جمعیت های اصلاحی و تجزیه ژنتیکی شاخص های مرتبط با تحمل به خشکی است. در این مطالعه، ۱۵۰ فامیل F۵ حاصل از تلاقی بین ارقام سپیدرود (Indica) و غریب (Indica) به منظور مکان یابی چند صفتی نواحی ژنومی (QTLs) کنترل کننده شاخص های تحمل به خشکی در دو شرایط نرمال و تنش مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه بای پلات نشان داد که شاخص های تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین هارمونیک (HM) شاخص های مناسب برای انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول در برنامه های کاربردی اصلاح برنج می باشند. شناسایی QTLها برای هر شاخص با استفاده از روش مکان یابی فاصله ای مرکب نشان داد که سه، سه، دو و سه QTL به ترتیب شاخص های HM، MP، GMP و STI را کنترل می نمایند، اما تجزیه مشترک داده ها برای بررسی روابط ژنتیکی بین این شاخص ها با استفاده از روش مکان یابی چند صفتی نشان داد که روابط ژنتیکی معنی داری بین شاخص ها ی مورد مطالعه وجود دارد، به طوری که هیچ یک از QTLهای شناسایی شده به طور مستقل یک شاخص را کنترل نکرده و به طور مشترک کنترل چند شاخص را بر عهده داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که تجزیه مشترک چند صفتی نه تنها QTLهای اضافی را شناسایی می کند، بلکه روابط ژنتیکی بین صفات با همبستگی بالا را نیز در سطح مولکولی آشکار می سازد.

برنج, تجزیه چند صفتی, شاخص های تحمل به خشکی, QTL