الیاس رحیمی پطرودی - استادیار گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر
محمد رحمانی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال
حمیدرضا مبصر - استادیار گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر
حمید مدنی - دانشیار گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

به منظور ارزیابی اثر کود نیتروژن، ارتفاع برش محصول اصلی برنج و زمان کشت شبدر برسیم به عنوان کشت همراه بر صفات کیفی و کمی راتون و شبدر برسیم، آزمایشی در دو سال زراعی ۱۳۸۹-۱۳۸۸ و ۱۳۹۰-۱۳۸۹ به صورت کرت­های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان جویبار استان مازندران اجرا شد.سه سطح کود نیتروژن (صفر، ۳۵ و ۷۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) به عنوان عامل اصلی، دو تاریخ کاشت شبدر برسیم (همزمان و ۴۰ روز بعد از برداشت محصول برنج) به عنوان عامل فرعی و دو سطح ارتفاع برش گیاه اصلی برنج رقم طارم محلی (۱۰ سانتی متر و ۴۰ سانتی متر از سطح زمین) به عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شد. تجزیه واریانس داده­های آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه، ۵۰ درصد گلدهی و شاخص برداشت راتون با مصرف ۷۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار و از ارتفاع برش ۱۰ سانتی متر به دست آمد، در حالی که بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به ارتفاع برش ۴۰ سانتی­متر بود. افزایش میزان نیتروژن، صفات کیفی دانه راتون شامل دمای ژلاتینه شدن و مقدار پروتئین دانه را نیز افزایش داد، اما بر میزان آمیلوز و قوام ژل تاثیر معنی داری نداشت. عملکرد علوفه تر و خشک شبدر برسیم در هر دو چین در ارتفاع برداشت ۱۰ سانتی­متر و سطح نیتروژن ۳۵ کیلوگرم بیشترین مقدار بود. زمان های کاشت شبدر برسیم روی عملکرد دانه و کیفیت محصول راتون تاثیر معنی داری نداشت. بیشترین عملکرد وزن تر و خشک و میزان الیاف شبدر برسیم، از کشت همزمان شبدر برسیم با برداشت محصول اصلی برنج به دست آمد. با توجه به نتایج این آزمایش می توان گفت کاشت شبدر برسیم همزمان با برداشت برنج با ارتفاع برش حدود ده سانتی متر و مصرف کود نیتروژن به عنوان کود استارتر شرایط مناسبی برای تولید محصول راتون برنج با کیفیت بالاتر و نیز برداشت علوفه قصیل شبدر به همراه بقایای کلش برنج در منطقه است.

ارتفاع برش, راتون, شبدر برسیم, کشت توام, کود نیتروژن