حسین قاسمی - دانشگاه شهیدبهشتی
عطاءالله حسنی - دانشگاه شهید بهشتی

رسیدگی به تظلم­ خواهی­ها در راستای برقراری عدالت در جامعه یکی از مهم­ترین وظایف حکومت­ها در بسیاری از نقاط جهان و از جمله ایران بود. ازآنجایی که حکومت، تصدی رسیدگی به تظلم­خواهی­ها را برعهده داشت و مهم­ترین مشخصه ایران عصر صفوی قدرتمند شدن حکومت با استفاده از همه ابزارهای ممکن بود، این تحقیق قصد دارد با رویکردی توصیفی - تحلیلی مبتنی بر روش تاریخی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی، به این پرسش، پاسخ دهد که روند رسیدگی به تظلم­خواهی­ها در ایران عصر صفوی چگونه بود و در طول حیات این حکومت چه تحولاتی را ازسر گذراند؟ پاسخ به این پرسش، ارتباط مستقیمی با استقرار و تثبیت تدریجی این حکومت دارد. به نظر می­رسد رسیدگی به تظلم­خواهی­ها در عصر صفوی در ابتدا به جهت بی­ثباتی کلی ساختار حکومت به نحوی اندک، پراکنده و کمتر ساختمند بود. در دوره شاه­عباس یکم این نهاد راه تثبیت را درپیش گرفت و در دوره جانشینان او به نوعی تثبیت گردید و در قالب «دیوان عدالت­ بنیان» متبلور شد.

صفویه, نهاد تظلمات, تظلم خواهی, دیوان عدل, دیوان عدالت بنیان