احمد میرجلیلی - دانشجوی دکتری گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمد حسین لباسچی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
محمد رضا اردکانی - استاد گروه زراعت، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
حسین حیدری شریف آباد - استاد گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
مهدی میرزا - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

این تحقیق به منظور ارزیابی عملکرد و خصوصیات فیتوشیمیایی گیاه دارویی مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.) تحت تاثیر کاه گندم غنی شده و تراکم های مختلف بوته انجام شد. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سالهای زراعی ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در شرایط دیم و در ایستگاه تحقیقات مراتع همند دماوند اجرا گردید. عامل اصلی شامل دو تیمار، کاه گندم ۱۰ تن در هکتار (فرآوری شده با سولفات آمونیوم) و شاهد و عامل فرعی شامل سه تیمار، تراکم ۲۶۶۶۶ و ۴۰۰۰۰ و ۸۰۰۰۰ بوته در هکتار بود. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد وزن تر و خشک، درصد و عملکرد اسانس و شناسایی ترکیبات اسانس بود که از اندام هوایی گیاه و در مرحله گلدهی کامل انجام شد. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و از روشهای تجزیه و تحلیل GC وMS GC/ برای تعیین درصد و نوع ترکیبات اسانس استفاده گردید. بیشترین عملکرد اسانس با ۷/۳ کیلو گرم در هکتار در تیمار کاه غنی شده، تراکم زیاد و در سال دوم بدست آمد. بالاترین درصد ترکیبات مربوط به کارواکرول با ۸۵/۶۱ درصد در تیمار کاه غنی شده، تراکم زیاد و در سال دوم و تیمول با ۵۱/۱۲ درصد در تیمار کاه غنی شده، تراکم متوسط و در سال دوم بدست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد، مرزه بختیاری می تواند با کاربرد تیمار کاه غنی شده و تراکم های زیاد و متوسط از سال دوم، ضمن افزایش مقاومت و عملکرد گیاه، موجب افزایش ترکیبات عمده اسانس مرزه بختیاری شامل کارواکرول، تیمول، گاماترپینن و لینالول گردد.

عملکرد وزن خشک, کارواکرول, تیمول, درصد اسانس