فاطمه نژادحبیب وش - گروه زیست شناسی- دانشکده علوم- دانشگاه ارومیه
ارسلان پیروش - مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سعیده خاموشی - گروه گروه گیاهان دارویی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

میوه گیاه دارویی نسترن کوهی (Rosa canina L.) حاوی مواد ارزشمندی مانند اسیدهای چرب است. در این تحقیق به منظور تعیین میزان روغن و پروفیل اسیدهای چرب بذرهای نسترن­کوهی در رویشگاه­های مختلف کشور و اطلاع از میزان تنوع این ترکیبات، میوه ها در زمان رسیدن کامل از ۵ منطقه با شرایط اقلیمی مختلف شامل ارومیه، چالدران، بوکان، شاهین دژ و زنجان به ترتیب با ارتفاع۱۵۰۰، ۲۰۰۰، ۱۳۷۰، ۱۴۰۶، ۱۶۳۸ متر از سطح دریا در ۳۰ شهریور ۱۳۹۶جمع آوری شدند. استخراج روغن بذرهای میوه با دستگاه سوکسله و تجزیه اسید های چرب با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) صورت گرفت. نتایج نشان داد رویشگاه های مختلف تاثیر معنی­دار بر میزان روغن و پروفیل اسیدهای چرب داشته است. بیشترین و کمترین درصد روغن به ترتیب، از رویشگاه های شاهیندژ (۵/۲۰ درصد) و چالدران (۳/۱۲ درصد) بدست آمد. اسیدهای چرب غالب روغن بذر رویشگاه چالدران، پالمیتیک اسید (۵/۴۹ درصد)، لینولئیک اسید (۷/۴۶ درصد)، سیس-۹- اولئیک اسید (۸/۲۸ درصد) و سیس-۱۱-ایکوزانوئیک اسید (۰۸/۱۷ درصد) بودند، در حالی که اسیدهای چرب غالب رویشگاه ارومیه، لینولئیک اسید (۴۲/۹۶ درصد)، سیس-۹-اولئیک اسید (۳۰/۳۳ درصد)، سیس-۱۱-ایکوزانوئیک اسید (۱۵/۳۴ درصد) و پالمیتیک اسید (۵/۹۲ درصد) بودند. در رویشگاه زنجان، اسیدهای چرب اصلی، لینولئیک اسید (۴۶/۳۰ درصد)، سیس-۹- اولئیک اسید (۲۸/۴۲ درصد)، سیس-۱۱-ایکوزانوئیک اسید (۱۶/۷۱ درصد) و پالمیتیک اسید (۴/۵۴ درصد) بودند. در رویشگاه بوکان، اسیدهای چرب غالب، لینولئیک اسید (۴۵/۳۱ درصد)، سیس-۹-اولئیک اسید (۲۷/۷۰ درصد)، سیس- ۱۱- ایکوزانوئیک اسید ( ۱۷/۷۰درصد) و پالمیتیک اسید (۵/۳۳ درصد) بودند، در حالی که در رویشگاه شاهیندژ، لینولئیک اسید (۵۲/۶۱ درصد)، سیس-۹- اولئیک اسید (۲۸/۶۲ درصد) و سیس- ۱۱- ایکوزانوئیک اسید (۱۸/۷۰ درصد) اسیدهای چرب غالب بودند. رویشگاه های ارومیه و بوکان از نظر میزان اسیدهای چرب اشباع بهترین منطقه بودند، در حالی که بذرهای رویشگاه شاهیندژ از نظر مقدار اسیدهای چرب غیر اشباع غنی بودند. به طورکلی، نتایج حاصل از این مطالعه، اثر شرایط اکولوژیکی را بر کمیت و کیفیت اسیدهای چرب و درصد روغن موجود در بذر نسترن کوهی به اثبات رساند.  

آذربایجان غربی, اولئیک اسید, کروماتوگرافی گازی, میوه, نسترن کوهی