امیر قربانزاده - گروه علوم باغبانی، دانشکده تولیدگیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
عظیم قاسم نژاد - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مصطفی خوشحال سرمست - گروه علوم باغبانی، دانشکده تولیدگیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
صمد نژادابراهیمی - پژهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

گیاه  Juniperus sabina L.ازجمله گیاهان دارویی ارزشمند شمال ایران است که از اثرات فارماکولوژیکی بسیاری از جمله خواص ضدسرطانی، ضد مالاریا و ضد باروری برخوردار است. پژوهش حاضرباهدف ارزیابی فیتوشیمیایی اسانس و عملکرد آنتی­اکسیدانی سرشاخه­های گیاه مای­مرزدر دو استان گلستان و مازندران انجام شد. نمونه­ها از سه رویشگاه رامسر، رامیان وتوسکستان در فصل تابستان سال ۱۳۹۷ جمع­آوری شدند. اسانس­گیری به روش تقطیر با آب و شناسایی ترکیبات با استفاده از دستگاه GC-FID و GC-MS انجام شد. از دو روش TAOC و DPPH جهت بررسی توانمندی آنتی­اکسیدانی و روشرنگ سنجی (فولین- سیکالچو) جهت سنجش فنل کل استفاده شد. بیشترین مقدار فنل کل در نمونه رامسر (mg GAE/g dw۱۹/۰± ۳۳/۳)، مهار رادیکال DPPH در نمونه رامیان (۹۹/۴ ±۱/۴۳ درصد) و آنتی اکسیدان کل در نمونه توسکستان (۱۲/۰±۰۵/۱۹ میلی گرم اسکوربیک اسید در گرم وزن خشک) مشاهده شد.اگرچه درصد اسانس و توانمندی آنتی­اکسیدانی جمعیت های مناطق مورد مطالعه تفاوت معنی­داری نداشتند، با این وجود تغییرات اجزای اسانس به ویژه ترکیبات قالب کاملا متفاوت بود. مقدارسابینن به عنوان ترکیب غالب در سه رویشگاه مذکور به­ترتیب ۵/۱۲، ۸/۴۹ و ۵۸ درصدبود. نکته قابل توجه در این پژوهش وجود ترکیب میرتنیل-استات به مقدار ۶/۷۲ درصد در نمونه رامسر بود که تاکنون در رابطه با این گیاه گزارش نشده است.با توجه به تفاوت بارز مشاهده شده در ترکیب اسیدهای چرب ضروری اسانس مای­مرز رامسر، پیشنهاد می گردد که این توده گیاهی به دقت بیشتری مورد بررسی قرار گرفته و ممکن است در آینده به عنوان کموتایپی از مای­­مرز معرفی گردد.

آنتی اکسیدان, ترپنوئید, سابینن, گلستان, میرتنیل- استات