زهرا زارع - استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

گیاه به لیموLippia citriodora H.B.K  برای مصارف غذایی، آرایشی و بهداشتی به ایران وارد شده است و امروزه در مناطق مختلف کشور کشت می شود. هدف از این پژوهش شناسایی و مقایسه ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس سرشاخه های هوایی گیاه در دو فاز قبل و بعد گلدهی و مقایسه فعالیت های ضد میکروبی عصاره متانلی اندام های ذکر شده بود. بدین منظور سرشاخه های گیاه در دو مرحله: رویشی و زایشی از محل مزرعه در خوزستان در خردادماه ۱۳۹۰ جمع آوری گردید. نمونه ها به روش تقطیر با آب اسانس گیری و بازده اسانس محاسبه گردید. ترکیب های تشکیل دهنده نمونه ها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی و محاسبه شاخص بازداری و مقایسه آن با ترکیب های موجود شناسایی شدند. برای سنجش فعالیت ضدمیکروبی، عصاره های متانلی بخش های مذکور به روش پرکولاسیون تهیه شد و علیه ۴ سویه باکتری گرم مثبت، ۴ سویه باکتری گرم منفی و ۲ سویه قارچ به روش دیسک دیفیوژن و اندازه گیری قطر هاله عدم رشد، بررسی شد. محاسبات آماری با نرم افزار SPSS صورت گرفت. اجزای عمده اسانس اندام رویشی ژرانیول (۳۵.۷۸ درصد) و زینجیبرین (۱۹.۹ درصد) و اجزای عمده اسانس اندام زایشی شامل داوانون (۳۶.۴ درصد) و پی- سیمن (۱۶.۵ درصد) است. نتایج برای هر دو عصاره فعالیت ضد میکروبی قابل توجهی نشان داد. در بین باکتری ها و قارچ های مورد مطالعه، فعالیت ضد قارچی عصاره ها از فعالیت ضد باکتریایی بیشتر مشاهده شد. در میان باکتری ها، باکتری های گرم مثبت نسبت به باکتری ها گرم منفی حساسیت بیشتری به غلظت های عصاره ها نشان دادند. به علاوه در تمامی سویه های به کار رفته با افزایش غلظت عصاره ها اثرات ضد میکروبی افزایش یافت. میزان فعالیت های ضد میکروبی بین عصاره های رویشی و زایشی تفاوت معنی داری نشان نداد.  

: اسانس به لیمو, Lippia citriodora H.B.K, ژرانیول, داوانون, ضد باکتریایی و اثرات ضدقارچی