لیلا باقرپور - کارشناسی ارشد فیتوشیمی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
وحید روشن - استادیارمرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات وآموزش کشاورزی ،شیراز، ایران
اعظم منفرد - استادیار گروه شیمی ،دانشگاه پیام نور،تهران ،ایران

مریم نخودی (Teucrium persicum Boiss.) یک گیاه بومی ایرانی متعلق به تیره نعناعیان می باشد که در درمان بیماری­های گوارشی استفاده می شود و ۱۲ گونه آن در ایران وجود دارد. به این منظور، پژوهشی جهت بررسی و مقایسه ترکیبات اسانس گیاه  Teucrium persicum در چهار منطقه جغرافیایی استان فارس در سال ۱۳۹۳ صورت گرفت. این مناطق شامل داراب- گردنه بزن، منطقه کوه زیره داراب، قیرکارزین و زاخارویه به ترتیب با ۱۵۰۰، ۱۴۰۰، ۹۵۰ و ۸۰۰ ارتفاع از سطح دریا بودند. نمونهبرداری از اندامهای هوایی (گل و برگ) گیاه در مرحله گلدهی انجام گرفت و در دمای اتاق خشک و اسانس آن بهروش تﻘطیر با آب با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید. جهت شناسایی ترکیبات اسانس از دستگاه GC/MS استفاده شد. در مجموع ۹۳ ترکیب در اسانس جمعیت های  T. percicumشناسایی شد که تعداد و نوع ترکیب ها در اسانس این جمعیت ها، تفاوت زیادی دارد. بیشترین ترکیب اسانس متعلق به  رویشگاه کوه زیره داراب (۶۸ ترکیب) شناسایی شد، در حالی که بیشترین بازده اسانس در رویشگاه زاخارویه (۳/۰ درصد) مشاهده شد. رویشگاه کوه زیره داراب بالاترین درصد از آلفا پینن، بتا- پینن، لیمونن و والریانول دارای کیفیت بالایی از اسانس بوده و بهترین محل رویش برای گیاه T. percicum در این پژوهش می­باشد. ترکیب­های آلفا-پینن، بتا-پینن، ای کاریوفیلن و کاریو فیلن اکسید به عنوان ترکیبات مهم اسانس در هر چهار منطقه بودند.

آلفا- پینن, اسانس, ارتفاع, بتا- پینن, مریم نخودی شیرازی, والریانول