علی روستائی فر - دانش آموخته کارشناسی ارشد گیاهان داروئی، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه،ارومیه، ایران
عباس حسنی - استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
فاطمه سفیدکن - استاد موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران

سرو پیرو (Juniperus communis L. ssp. hemisphaerica) درختچه ای دوپایه و متعلق به تیره سرو (Cupressaceae) است که به طور خودرو در کوه­های البرز در شمال ایران رویش دارد. اسانس این گیاه دارای خواص درمانی در افسردگی، روماتیسم، اسپاسم، نفخ، دیابت، اشتهاآور و مدر می باشد. در این تحقیق به منظور بررسی اثر ارتفاع محل بر ویژگی­های کمی و کیفی اسانس پایه­های نر و ماده گیاه سرو پیرو، سرشاخه­های گیاه در تابستان سال ۱۳۹۰ از دو ارتفاع ۲۲۰۰ و ۲۷۰۰ متری از سطح دریا جمع­آوری گردید. عمل اسانس­گیری به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر انجام گردید و سپس ترکیبات اسانس با استفاده از دستگاه های گازکروماتوگرافی (GC) و گازکروماتوگرافی متصل به طیف­سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که محتوی اسانس گیاه در هر دو ارتفاع، در سرشاخه­های پایه­های نر (۸۵/۲-۷۴/۲ درصد) بیشتر از پایه­های ماده (۵۹/۲-۲۰/۲ درصد) بوده است. تجزیه و شناسایی ترکیب­های تشکیل دهنده اسانس­ها نشان دادند که آلفا-پینن و سابینن اجزاء غالب شناسایی شده در اسانس بودند. بیشترین مقدار آلفا-پینن (۸۱/۴۸ درصد) و سابینن (۴۷/۴۴ درصد) در ارتفاع ۲۲۰۰ متری و به ترتیب در پایه­های نر و ماده مشاهده گردید. همچنین مونوترپن­ها عمده­ترین گروه ترکیبات شناسایی شده در اسانس­ها بودند. 

آلفا-پینن, آمل, ارتفاع محل, اسانس, سابینن, سرو پیرو