سپیده مجرب - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمد مقدم - دانشیار گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
رسول نریمانی - دانشجوی دکتری گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

پیش ­تیمار بذور با اسید سالسیلیک،  نقش مهمی در بهبود جوانه­زنی و افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش­­های محیطی دارد. تاخیر در جوانه­زنی، کاهش سرعت و درصد جوانه­زنی از اثرات تنش شوری در مرحله جوانه­زنی می­باشد. برای بررسی اثر تنش شوری و پیش­تیمار اسید سالیسیلیک  به عنوان تخفیف­دهنده شوری بر جوانه­زنی بذور گیاه دارویی در معرض خطر انقراض پونه­سای ­کرک (Nepeta nuda L.)، آزمایشی به­صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با چهار سطح شوری (۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی مولار)، سه سطح پیش­تیمار بذر با اسید سالسیلیک (۰، ۲/۰ و ۵/۰ میلی­مولار) و در سه زمان (۶ ،۱۲و ۲۴ ساعت) با سه تکرار، در آزمایشگاه فیزیولوژی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۹۵ اجرا گردید. شاخص­های مرتبط با جوانه­زنی با خروج ریشه­چه به میزان ۲ میلی­متر و به مدت ۲۱ روز مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از ۲۱ روز و اتمام ثبت شاخص های جوانه­زنی، ساقه­چه­ها جهت ارزیابی فیتوشیمیایی جدا شدند و اندازه­گیری میزان فنل کل و فعالیت­­ آنتی­اکسیدانی به روش اسپکتروفتومتری و با استفاده از عصاره متانولی (استخراج در هاون چینی) به ترتیب با روش فولین-سیکالتو و ظرفیت مهار رادیکال های آزاد DPPH انجام پذیرفت. با توجه به نتایج آزمایش اثر مثبت کاربرد اسید سالیسیلیک بر بهبود جوانه­زنی این گیاه در غلظت ۵/۰ میلی­مولار نسبت به ۲/۰ میلی­مولار  بیشتر مشهود بود. با افزایش تنش شوری صفات اندازه­گیری شده به شدت کاهش یافت. به طوری­که کمترین میزان درصد و سرعت جوانه­زنی مربوط به تنش ۱۵۰ میلی­مولار به ترتیب ۸۱/۰ درصد و ۰۲/۰ بود. همچنین کاربرد اسید سالسیلیک باعث بهبود جوانه­زنی در سطوح مختلف تنش شوری گردید. به طوری­که بیشترین درصد و سرعت جوانه­زنی مربوط به پیش­تیمار بذور با اسید سالسیلیک به مدت ۲۴ ساعت به ترتیب به میزان ۱۱/۲۵ درصد و ۶۲/۰ بدست آمد. بیشترین میزان فعالیت آنتی­اکسیدانی و فنل کل مربوط به تنش ۵۰ میلی­مولار به­ترتیب ۹۲/۶۸ درصد و ۲/۱ میلی­گرم در گرم وزن تر بود و کاربرد اسید سالسیلیک در سطوح مختلف شوری میزان این صفات را کاهش داد. به طور کلی، هر چند تنش شوری سبب اختلال در جوانه­زنی پونه­سای می­شود؛ ولی می­توان با پیش­تیمار بذور با اسید سالسیلیک شاخص­های

پونه سا بی کرک (Nepeta nuda L.), تخفیف دهنده, شوری, درصد جوانه زنی, اسید سالیسیلیک