یونس رامشک نیا - دانشجوی دوره دکتری، دانشگاه دولتی باکو
بهنام طهماسب پور - کارشناس ارشد اصلاح نباتات ،دانشگاه تبریز
الناز صباغ تازه - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و دانشجوی دوره دکتر

با توجه به نیاز کشور به روغ نهای خوراکی، توسعه کشت دان ههای روغنی از اهمیت زیادی برخوردار است. هرچند که گلرنگ یک گیاه بومی ایران بوده و مقاوم به تن شهای خشکی و شوری است اما مطالعات اندکی در رابطه با این گیاه انجام شده است. به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، درصد روغن و سایر صفات زراعی ژنوتیپ های مختلف گلرنگ بهاره، آزمایشی در سال زراعی 1379 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپیلت پلات با دو تکرار در شرایط عادی (هفت بار آبیاری) و دو بار تنش خشکی (به ترتیب شش و پنج بار آبیاری) با استفاده از 26 رقم اجرا شد. در این تحقیق صفاتی مانند تعداد روز تا جوانه زنی، تعداد روز تا ساقه روی، تعداد روز تا 50 % غنچه دهی، تعداد روز تا 50 % گلدهی، تعداد روز تا 100 % گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد قوزه در بوته، تعداد دانه در قوزه، وزن هزار دانه، عملکرد ت کبوته و درصد روغن اندازه گیری شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح مختلف تنش فقط از نظر صفات، وزن هزار دانه در سطح احتمال 5% و تعداد قوزه در بوته در سطح احتمال 10 % اختلاف معن یدار وجود دارد. بین ارقام تحت بررسی از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معن یدار دیده شد که معرف تنوع ژنتیکی بین ارقام بود.براساس نتایج بدست آمده از مقایسه میانگین ارقام،کمترین وزن هزار دانه به ارقام محلی زرقان 2 و محلی زرقان 4 و بیشترین آن به رقم خارجی نبراسکا تعلق داشت. در پژوهش حاضر،ارقامی با وزن هزار دانه بیشتر، عملکرد تک بوته بالایی داشتند. عملکر تک بوته ارقام مختلف گلرنگ در این آزمایش در دامنه 57 / 20 – 5/ 13 گرم متغییر بود که بیشترین متوسط عملکرد تک بوته به رقم N 51016 و کمترین آن به رقم محلی زرقان 4 تعلق داشت.درصد روغن ارقام از 37 / 35 % مربوط به یک رقم خارجی TOMJIC تا 25/06 % مربوط به رقم محلی کردستان 2 تغییرات داشت،که وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام مختلف گلرنگ عامل اصلی متغییر بودن میزان درصد روغن بود. اثرات متقابل رقم در سطوح آبیاری برای هی چکدام از صفات مورد بررسی معنی دار نشد، به عبارت دیگر ارقام و سطوح آبیاری از نظر تاثیر بر روی صفات بطور مستقل عمل نمودند

گلرنگ، تنش خشکی، عملکرد دانه، درصد روغن