کارکردها و ویژگی های صنعت بلاغی تشبیه تمثیلی در قرآن کریم

قرآن کریم دربرگیرنده نثری موزون، مسجع و مملو از موثرترین امثال و محکم ترین تشبیهات است. بهترین زبانی که می تواند معارف عقلی و مفاهیم معنوی را برای توده مردم تبیین کند، است. تمثیل از لحاظ ابراز مکنونات و پرده برداری از حقایق، متخیل را در شکل حقیقت، « تمثیل » و پنداشته شده را بسان یقین عرضه می کند. تمثیل در دل ها چنان اثری دارد که وصف شیء به تنهایی آن اثر را ندارد، از همین رو یکی از شیوه های بیانی قرآن کریم، تمثیل است . پیام های اعتقادی و اخلاقی که در ورای تمثیل های قرآنی، گنجانده شده می تواند آدمی را به سوی زندگی سعادتمند رهنمون سازد. بیشتر تمثیل های قرآنی از نوع معقول به محسوس هستند، چراکه این نوع تشبیه با ایجاد مشابهت میان معنایی معقول با امری محسوس به خوبی واقعیات دور از ذهن را برای انسان مجسم کرده و به تصویر می کشد، و با این روش، راه ادراک بسیاری از مفاهیم دینی و عقلی را برای انسان آسان می کند و بیشترین میزان تاثیر را در نهاد او به جای می گذارد. در این مقاله تلاش شده تا پس از تعریف تشبیه و تمثیل و بیان کارکردهای آن، به مطالعه موردی برخی تمثیلات قرآنی پرداخته شده و ویژگی های تشبیهی آنها که عموما نسبت بدان غفلت ورزیده می شود، با هدف فهم و درک بخشی از اعجاز بیانی قرآن کریم، مورد بررسی قرار دهیم.

Keywords:

قرآن کریم , بلاغت , تشبیه , تمثیل , تمثی لهای قرآن