قادر غفاری نعمت آباد - کارشناس ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه تبریز
بهنام طهماسب پور - کارشناس ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه تبریز

به منظور ارزیابی صفات مرتبط با تنش کمبود آب در ارقام پائیزه کلزا، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. آزمایشی به صورت فاکتوریل با 12 رقم کلزای پاییزه و 3 سطح تنش شدید کمبود آب ( %50 FC )، تنش ملایم کمبود آب ( %75 FC ) و فاقد تنش ( %100 FC ) با طرح پایه بلو کهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. برای کنترل رطوبت خاک از بلو کهای گچی استفاده شد. تنش کمبود آب از مرحله شروع ساقه روی تا رسیدگی فیزیولوژیکی اعمال گردید. نتایج نشان داد بین ارقام و سطوح تنش از نظر صفات موردمطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. تجزیه واریانس داده ها تنوع ژنتیکی بالایی را برای صفات موردمطالعه بین ژنوتیپ ها نشان داد، که از این تنوع می توان در برنامه های اصلاحی استفاده کرد. در این تحقیق بیشترین تعداد خورجین در بوته مربوط به ارقام Orient و SLM046 به ترتیب با 11 / 274 و 89 / 234 ، و کمترین آن مربوط به ارقام Fornax و Olera به ترتیب با 66 / 33 و 44 / 24 بودند. هم چنین ارقام SLM046 و Orient دارای بیشترین تعداد دانه در خورجین و Fornax و Dexter دارای کمترین تعداد دانه در خورجین بودند. رقم Olera بیشترین وزن هزار دانه را به خود اختصاص داد، در حالیکه ارقام Opera ،Elite ،Licord ،Okapi و SLM046 پایین ترین وزن هزار دانه را داشتند. اثر متقابل رقم در سطوح تنش برای صفات عملکرد دانه در بوته و میزان پرولین معن یدار گردید. به عبارت دیگر ارقام از نظر این دو صفت دارای واکنش های متفاوتی در سطوح مختلف تنش بودند. از این رو گزینش ارقام برای صفات مذکور باید با ملحوظ داشتن سطوح مختلف تنش انجام گیرد. برای عملکرد دانه در بوته، ارقام Orient و SLM046 پایداری بیشتر در سطوح مختلف تنش از خود نشان دادند. همچنین برای میزان پرولین Elite و Dexter دارای پایداری بیشتر نسبت به سطوح مختلف تنش بودند.

کلزا، تنش کمبود آب، صفات فیزیولوژیکی