رابطه سازندهای زمین شناسی و شکل اراضی با تشکیل و تحول خاک (مطالعه موردی بخش جنوبی دشت ارومیه)

این پژوهش، با هدف مطالعه تاثیر شکل اراضی و سازندهای زمین شناسی برروی برخی ویژگی های فیزیکی- شیمیایی خاکها به منظور شناسایی بهتر و کامل تر خاک ها در جهت مدیریت بهینه اراضی و پیشبرد کشاورزی پایداردر بخش جنوبی دشت ارومیه به مساحت ۱۷۰۰۰ هکتار در استان آذربایجان غربی انجام گرفت. در این پژوهش برای شناسایی و تفکیک اشکال مختلف اراضی از عکس های هوایی، نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی استفاده گردید. تفکیک و جداسازی سری های خاک بر اساس فرآیندهای ژئومورفولوژی و خاکسازی انجام شد. تعداد ۳۰ پروفیل خاک به ابعاد استاندارد حفر و تشریح گردید. تعداد پنج خاکرخ شاهد انتخاب و پس از نمونه برداری هر افق ژنتیکی، به آزمایشگاه منتقل شد. رژیم رطوبتی خاک xeric و رژیم حرارتی mesic تعیین شده است. رده بندی خاک های منطقه جز Inceptisol ها و زیر گروه بزرگ غالب Fluventic می باشد. بیشتر سازند ها و سنگ های واقع در حوضه آبریز رودخانه های باراندوز و قاسملو سنگ ها و تشکیلات آهکی بوده و آهک یکی از فاکتورهای تعیین کننده سنگ مادر در تشکیل خاکهای مختلف منطقه بوده است. از طرفی فیزیوگرافی و توپوگرافی نیز نقش مهم و تعیین کننده ای داشته اند، بطوریکه تراس های فوقانی دارای خاک تکامل یافته تر بوده و مناطق با شیب ملایم تر و قدمت کمتر خاک های با تکامل کم تری را شامل می شوند. با کاهش ارتفاع و نزدیکی به دریاچه ارومیه تاثیر سطح آب زیرزمینی و شوری آن بر پروفیل ها مشهود و مشخص است. در این میان حاشیه رودخانه و آبراهه ها به دلیل رسوبگذاری های عصر حاضر دارای خاک های جوان و تکامل نیافته هستند.

Keywords:

تکامل خاک , دشت ارومیه , سازند زمین شناسی , فیزیوگرافی