حمیده نوری - استادیار؛ گروه مهندسی آب؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران؛ البرز؛ ایران
سارا پشنک پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران؛ البرز؛ ایران
عبدالمجید لیاقت - استاد؛ گروه مهندسی آب؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران؛ البرز؛ ایران
آرزو نازی قمشلو - استادیار؛ گروه مهندسی آب؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران؛ البرز؛ ایران
محمدرضا یزدانی - استادیار پژوهشی؛ موسسه تحقیقات برنج کشور؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی؛ گیلان؛ ایران

چاه­های سطحی کشاورزی به عنوان منبع تامین آب آبیاری و مدیریت مناسب آنها برای تامین نیاز آبیاری اراضی شالیزاری از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. در این راستا تحقیقی با هدف توسعه مدل شبیه­سازی بهره­برداری از چاه های سطحی انجام گرفت. رویکرد این مدل بر حداکثر استفاده از آب­های محلی موجود (باران، چاه سطحی، آببندان، ...) است. در مدل ارائه شده ابتدا بر اساس داده­های ورودی و معادلات شبیه­سازی، تبخیرتعرق گیاه، نیاز، دور و حجم آبیاری مورد نیاز، بار آبی در چاه سطحی و خاک به صورت روزانه محاسبه می­شود. سپس با استفاده از برنامه آبیاری بدست آمده و محدودیت­های برداشت از چاه سطحی (حداقل بار آبی مجاز در چاه)، روز­های آبگیری از چاه سطحی، دبی پمپاژ، مدت زمان پمپاژ، ارتفاع غرقابی درمزرعه و مقدار رواناب محاسبه می­شوند. همچنین شبیهسازی نوسانات سطح آب زیرزمینی در شرایط غیراشباع در خارج از فصل زراعی برنج، توسط مدل HYDRUS-۱D صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده از اجرای مدل در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت برای سال آبی نرمال، از ۱۰ نوبت آبیاری مورد نیاز، شش نوبت آن توسط چاه سطحی و چهار نوبت توسط کانال تامین شده است. بر اساس نتایج بدست آمده در اراضی شالیزاری مورد مطالعه، سطح آب زیرزمینی کم­عمق در خارج از فصل زراعی برنج مجددا توسط بارندگی تغذیه گردیده است و از عمق ۸۵/۴ متری به عمق ۸۲/۱ متری صعود کرده است. بنابراین بهره­برداری از چاه­های سطحی در طول فصل زراعی برنج با رعایت حداقل بار آبی مجاز باعث افت محسوس آب زیرزمینی و ناپایداری نمی­گردد.

آب برگشتی, آب زیرزمینی کم عمق, مدل شبیه سازی, hydrus-۱D