خدیجه خرمن دار - کارشناس ارشد بیابان زدایی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
علی مهدوی - دانشیارگروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

امروزه آلودگی محیط به فلزات سنگین در نتیجه فعالیت های بشر به عنوان یکی از چالش های مهم در ارتباط با حفاظت منابع آب و خاک است. گیاه پالایی روشی است که در آن از گیاهان برای جذب آلاینده ها استفاده شده و می تواند به طور بالقوه برای احیای آب ها و خاک های آلوده به فلزات سنگین به کار رود. پژوهش حاضر با هدف بررسی توانایی نهال های سه ماهه آکاسیا ویکتوریا ((Acacia victoriae در تجمع کادمیوم در اندام های خود (شاخساره و ریشه)، انتقال آن از بخش ریشه به شاخساره و درک اثر تجمع کادمیوم در برخی از صفت های مورفولوژی این گونه اجرا گردید. برای این منظور ۱۲ نهال سه ماهه آکاسیا ویکتوریا((Acacia victoriae در چهار غلظت (۰، ۱۰، ۵۰، ۱۰۰ میلی گرم برلیتر) کادمیومبرای یک دوره ۴۵ روزه در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در نظرگرفته شد. نتایج نشان داد که با افزایش جذب کادمیوم ارتفاع، زی توده و مقاومت گیاه در مقایسه بانمونه های شاهد به طور معنی داری کاهش یافتند و علائم سمیت کادمیوم درغلظت بالا به صورت کلروز، نکروز و کاهش تعداد برگ ها، کاهش انشعابات و تغییر رنگ ریشه ها قابل ملاحظه بود. همچنین تجمع کادمیوم در ریشه و اندام های هوایی گیاه با افزایش غلظت کادمیوم افزایش یافتندو میزان تجمع کادمیوم در بافت ریشه نسبت به اندام های هوایی درهمه تیمارها بیشتر بود. به طوری که در ریشه ، ساقه و برگ های این گونه به ترتیب، بیش از ۷۲ درصد (۳۳/۱۹۴۳۳ میلی گرم برکیلوگرم)، کمتر از ۱۷ درصد (۴۶۳۰ میلی گرم برکیلوگرم) و کمتر از ۱۱ درصد (۳۳/۲۸۵۳ میلی گرم برکیلوگرم) کادمیوم، درغلظت ۱۰۰میلی گرم بر لیترتجمع یافتند. ضریب تجمع زیستی ریشه و ساقه،فاکتور انتقال، ضریب غنی سازی و شاخص جذب نیز به ترتیب۹/۱۸۴، ۲۰/۷۱، ۳۹/۰، ۰۱۴/۰، ۷۳/۷۶۹۷ میلی گرم برکیلوگرم در بالاترین غلظت تخمین زده شد. در واقع  Acacia victoriaeبا تجمع کادمیوم در ریشه ها این توانایی را دارد که از انتقال این فلز به بخش های هوایی و بروز سمیت درگیاه جلوگیری کند. بنابراین می توان از این گونه بیابانی به منظور پالایش خاک های آلوده به کادمیوم، به روش تثبیت گیاهی بهره برد.

آلودگی خاک, تثبیت گیاهی, زی توده, شاخص جذب, کادمیوم