لیلا غلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه کردستان
مسعود داوری - عضو هیئت علمی گروه خاکشناسی دانشگاه کردستان
کمال نبی اللهی - عضو هیئت علمی گروه خاکشناسی دانشگاه کردستان
حامد جنیدی جعفری - عضو هیئت علمی گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه کردستان

تغییرات غیر علمی و نا آگاهانه کاربری اراضی دارای اثراتی منفی بر ویژگی های مطلوب فیزیکی و شیمیایی خاک می باشد. در این پژوهش تاثیر تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شده است. بدین منظور در سه کاربری مرتع، جنگل و اراضی زراعی در منطقه بانه استان کردستان سه ایستگاه به طور تصادفی انتخاب شد. در هر ایستگاه با کاربری معین، از دو عمق ۱۵-۰ و ۳۰-۱۵ سانتی متری خاک نمونه هایی دست خورده و دست نخورده در سه تکرار برداشت شده و در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تاثیر تغییر کاربری اراضی بر درصد شن، سیلت و رس چندان مشخص و معنی داری نمی باشد. این در حالی است که تغییر کاربری اراضی سبب افزایش جرم مخصوص ظاهری، کاهش تخلخل، کاهش هدایت هیدرولیکی خاک و کاهش پایداری خاکدانه ها شده است. بیشترین درصد خاکدانه های درشت (۸-۰.۲۵ میلی متر) در جنگل و بیشترین درصد خاکدانه های ریز (۰.۲۵-۰.۰۵۳ میلی متر) نیز در اراضی زراعی مشاهده گردید. تغییر کاربری اراضی همچنین موجب افزایش هدایت الکتریکی و واکنش خاک شده و با افزایش عمق مقدار آنها نیز افزایش یافته است. نتایج این پژوهش همچنین نشان داد که تغییر کاربری اراضی دارای تاثیر معنی دار و کاهشی بر مقدار کربن آلی خاک میباشد. با توجه به نتایج به دست آمده متوسط کربن آلی در کاربری جنگل معادل ۴.۹۹ درصد و در اراضی زراعی و مراتع به ترتیب معادل ۲.۲۶ و ۱.۷۹ درصد می باشد. در مجموع نتایج کلی بیان گر آن است تغییر کاربری اراضی می تواند با تغییر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک موجب کاهش کیفیت خاک و افزایش تخریب آن گردد.

تغییر کاربری اراضی, خصوصیات شیمیایی خاک, خصوصیات فیزیکی خاک