هاشم شمس الدین - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد؛ گروه علوم و مهندسی خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه شهید باهنرکرمان؛ کرمان؛ ایران
وحیدرضا جلالی - استادیار؛ گروه علوم و مهندسی خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه شهید باهنرکرمان؛ کرمان؛ ایران
اعظم جعفری - استادیار؛ گروه علوم و مهندسی خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه شهید باهنرکرمان؛ کرمان؛ ایران

تکنیک های آماری چند متغیره مانند تجزیه ضریب همبستگی، تجزیه مولفه­های اصلی و تجزیه خوشه­ای برای غلظت کل فلزات سنگین در خاک­های اطراف مجتمع مس سرچشمه که یکی از بزرگترین معادن مس میوسن جهان می­باشد به کار گرفته شد. تعداد ۱۰۰ نمونه خاک سطحی از خاک های اطراف معدن و مجتمع فرآوری، برداشت و با استفاده از روش هضم چهار اسید و به کمک دستگاه (ICP-OES) غلظت کل فلزات سنگین اندازه­گیری گردید. شاخص­های زمین­انباشتگی و فاکتور غنی شدگی جهت تعیین میزان آلودگی منطقه مورد مطالعه، بکار برده شد. شاخص زمین­انباشتگی، خطرناک­ترین عنصر را کادمیوم و کم­خطرترین عنصر را روی نشان داد. فاکتور آلودگی برای کادمیوم، بیشترین آلودگی و برای کبالت، کمترین آلودگی را در منطقه نشان داد. نتایج تجزیه چندمتغیره نشان داد که همبستگی معنی­داری بین سرب، روی، کادمیوم، مس، کبالت، آهن و منگنز وجود دارد. این عناصر رابطه قوی در PCA و CA با هم داشتند. 

آنالیزهای چند متغیره, شاخص های زیست محیطی, فلزات سنگین, مجتمع مس سرچشمه