پرویز فتحی - استادیار گروه مهندسی آب؛ دانشگاه کردستان؛ ایران
محمد سلطانی - کارشناس مهندسی آب؛ دانشگاه کردستان؛ کردستان؛ ایران

  بحران آب در مناطق خشک و نیمه خشک مساله ای همه گیر است. در چنین شرایطی، ارزیابی واکنش گیاهان به تنش آبی و تخمین تابع تولید ضروری می نماید. ارتباط میان عملکرد، تبخیر و تعرق و کارایی مصرف آب محصول سیب زمینی در شرایط آبیاری قطره ای (زیرسطحی) با استفاده از آنالیز حاشیه ای تابع تولید مبتنی بر تبخیر و تعرق در این پژوهش بررسی شد. بدین منظور، این پژوهش در بهار ۸۸، در یکی از مزارع دشت دهگلان واقع در استان کردستان به اجرا درآمد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار آب آبیاری (شامل ۱۲۰، ۱۰۰، ۸۰ و ۶۰ درصد نیاز آبی) و در سه تکرار انجام شد. در خلال آزمایش مقادیر تبخیر و تعرق و عملکرد هر تیمار اندازه گیری شدند. تحلیل توابع تولید در دو حالت خطی و درجه دوم انجام گردید. نتایج نشان داد در حالتی که تابع، خطی و تبخیر و تعرق حداکثر است، شاخص الاستیسیته از نظر عددی معادل فاکتور واکنش عملکرد (Ky) می باشد و زمانی که تابع تولید درجه دوم است، مقدار تبخیر و تعرق مورد نیاز برای دستیابی به حداکثر کارایی مصرف آب کم تر از تبخیر و تعرق لازم برای حصول عملکرد حداکثر می باشد. حداکثر عملکرد در تبخیر و تعرق ۳۴۵ میلی متر به دست آمد و حداکثر کارایی مصرف آب در تبخیر و تعرق ۲۲۲ میلی متر حاصل شد که ۴/۵۵ درصد از تبخیر و تعرق حداکثر کم تر است. در حالی که عملکرد حداکثر تنها ۷/۲۷ درصد بزرگ تر از مقدار عملکرد محصول در کارایی مصرف آب حداکثر بود. بررسی ارتباط میان تبخیر و تعرق، عملکرد و کارایی مصرف آب نشان داد که در صورت محدودیت منابع آبی، دستیابی به کارایی مصرف آب بیشینه استراتژی مناسبی در حفظ منابع آبی می باشد.

آنالیز حاشیه ای, تابع تولید گیاه, آب, سیب زمینی, کارآیی مصرف آب