سعید امامی فر - دانشجوی دکتری؛ گروه مهندسی آب؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه فردوسی مشهد؛ مشهد؛ ایران
علی اکبر نوروزی - استادیار پژوهشی؛ پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری؛ تهران؛ ایران
سجاد سیدی حسینی - دانش آموخته کارشناسی؛ گروه مهندسی آب؛ پردیس ابوریحان؛ دانشگاه تهران؛ تهران؛ ایران
آذین کریم زاد انزابی - دانشجوی کارشناسی؛ گروه مهندسی آب؛ پردیس ابوریحان؛ دانشگاه تهران؛ تهران؛ ایران

تابش خورشیدی از پارامترهای ورودی برای بسیاری از مطالعات شبیه سازی مانند فرآیندهای وابسته به تغییرات آب و هوایی، هیدرولوژی و اکولوژی است. مدل­های پیشنهادی به­منظور برآورد این پارامتر به علت این­که از داده­های هواشناسی از نوع مکانی نقطه­ای استفاده می­کنند، برآورد نقطه ای از مقدار تابش ارائه می کنند. در این پژوهش، دو مدل تجربی هارگریوز- سامانی و محمود – هابرد که مبتنی بر داده­های دمای هوا هستند، با ورودی داده­های روزانه LST (دمای سطح زمین) محصولات MOD۱۱A۱ وMYD۱۱A۱ سنجنده مودیس به جای دمای هوا، برای تخمین تابش خورشیدی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده­های روزانه تابش خورشیدی ایستگاه سینوپتیک اهواز واقع در استان خوزستان در دو سال متوالی (سال­های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷) به عنوان داده­های واقعی استفاده شد. نتایج حاصل از اعتبار سنجی نشان داد که مدل هارگریوز – سامانی با ورودی LST محصولات MOD۱۱A۱ و مدل محمود- هابرد با ورودی LST محصولات MYD۱۱A۱ به ترتیب دارای بیشترین و کمترین دقت در برآورد تابش خورشیدی هستند. برای این مدل­ها، شاخص­های آماری R۲ وRMSE به ترتیب ۸۳/۰،(Mj m-۲ d-۱) ۴۶/۲، ۷۹/۰ و (Mj m-۲ d-۱) ۰۹/۴ بدست آمد. برای مدل هارگریوز سامانی همچنین، با استفاده از مدل درختی M۵ دو مدل ( RS-M۵-۱ و RS-M۵-۲) مبتنی بر داده­های  LST محصولات MOD۱۱A۱ مودیس متغیرهای جغرافیایی تدوین و نتایج حاصل از آن­ها با نتایج مدل­های تجربی مقایسه شد. نتایج نشان داد که در مقایسه بین مدل درختی  RS-M۵-۱ و مدل­های تجربی با ورودی مشابه، مدل درختی M۵ از دقت بیشتری برخوردار است. به طور کلی، مدل درختی RS-M۵-۲ با ورودی­های LST محصولات MOD۱۱A۱، ساعت آفتابی حداکثر و واقعی و همچنین تابش­فرا زمینی، نسبت به مدل­های دیگر دارای دقت بیشتری است. برای این مدل، مقادیر آماره­های R۲ و NSE به ترتیب برابر ۸۷/ و ۸۶/ و  جذر میانگین مربعات خطا برابر ۲۴/۱۰ درصد برآورد شد.

تابش خورشیدی, دمای هوا, MODIS