مهدی محمدی سرین دیزج - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
اکبر محمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد GIS، واحد ممقان، دانشگاه آزاد اسلامی، ممقان، ایران

مکان یابی پناهگاه های اسکان موقت یک مسئله پیچیده بهینه سازی است. در این پژوهش منطقه ۵ شهر تبریز به دلیل حساسیت مکانی از نظر جغرافیایی و زمین شناسی، به منظور مکان یابی محل استقرار موقت جمعیت های آسیب دیده از زلزله مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و از دودسته معیار سازگار و ناسازگار استفاده شده که با به کارگیری الگوریتم بهینه سازی چندهدفه ژنتیک، به عنوان یک روش جدید فرا ابتکاری، در ترکیب با سیستم اطلاعات جغرافیایی مدلی ارائه شده است که هم زمان با انتخاب مکان های امن، تخصیص جمعیت را انجام و کیفیت مکان یابی را بر اساس توابع هدف تعریف شده، مورد بررسی قرار می دهد. با ارزیابی ۱۴ معیار طبیعی و انسانی، مکان های امن شناسایی شده با استفاده از مدل AHP در سه اولویت قرارگرفته، سپس الگوریتم NSGA-II جهت تخلیه بلوک های جمعیتی به مکان های امن بر اساس تابع کمترین فاصله به منظور انتقال سریع و تابع حداقل تعداد مکان های امن برای تخصیص بلوک های جمعیتی جهت سرویس دهی و مدیریت بهینه و نیز تابع هدف میزان نقض بلوک های جمعیتی توسط جمعیت آسیب دیده در نرم افزار متلب مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که همه بلوک های جمعیتی به بهترین شکل ممکن به نزدیک ترین و حداقل مکان های امن تخصیص یافتند. نقاطی از شهر که دارای فضاهای باز کافی و درعین حال سازگار با کاربری های اطراف می باشند، دارای پتانسیل نسبتا بهتری برای استقرار آسیب دیدگان هستند. 

مکان یابی, اسکان موقت, زلزله, الگوریتم بهینه سازی چندهدفه ژنتیک, NSGA-II, منطقه ۵ شهر تبریز