اکبر زارع شاه آبادی - استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد
فاطمه ابراهیمی صدرآبادی - عضو هئیت علمی دانشگاه یزد

مقدمه: بیماری دیابت از شایعترین بیماری­های مربوط به سوخت­وساز بدن است که منجر به عوارض ناتوان کننده می­شود. کنترل این بیماری نیازمند تغییر سبک زندگی می­باشد. آمارها نشان می دهد، میزان ابتلا به دیابت در استان یزد دو برابر میانگین کشوری است. بنابراین دیابت در یزد به دلیل بالا بودن میزان شیوع، یک مشکل جدی برای سلامت مردم این استان محسوب می­گردد که نیازمند بررسی همه جانبه می­باشد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر عوامل شناختی بر برنامه­های کنترلی و درمانی دیابت نوع دو در شهر یزد است. روش مطالعه: مطالعه از نوع توصیفی، تبیینی و از نظر زمانی مقطعی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل ۴۹۹۰ نفر از بیماران مبتلا به دیابت تحت پوشش مرکز دیابت یزد می­باشند. از بین این تعداد ۲۵۶ نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب  و با آنها مصاحبه سازمان­یافته انجام شد. نتیجه گیری: میانگین میزان قند خون در بین پاسخگویان ۷۵/۲۱۹ و میانگین طول مدت ابتلا به دیابت در بین پاسخگویان، ۱/۱۰ سال بوده است. بین میزان پیروی از فعالیتهای خودمراقبتی و شدت درک شده، خودکارآمدی، انتظارات پی آمدی و مدت ابتلا به دیابت همبستگی مثبت و معنادار و بین میزان پیروی از فعالیتهای خودمراقبتی و میزان قند خون همبستگی منفی و معناداری مشاهده شد. دو متغیر: مدت ابتلا به بیماری و خودکارآمدی در مدل رگرسیونی وارد شده­اند که حدود ۲۷ درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین می­کنند. براساس این مدل میزان پیروی از برنامه های درمانی بیش از همه متاثر از خودکارآمدی فرد بیمار می­باشد

عوامل شناختی, دیابت نوع دو, کنترل و درمان, شهر یزد