سمیه جمالی پاقلعه - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه الزهراء
احمد عابدی - استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه اصفهان، گروه روانشناسی کودکان با نیازهای خاص
مرضیه نظری بدیع - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی فرشچیان همدان.
رضا میرزایی راد - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد انار، ایران .

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه اثربخشی آموزش برنامه یادگیری اجتماعی هیجانی و حل مسئله اجتماعی بر میزان نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای انجام شد. جامعه آماری، دانش آموزان پسر پایه سوم و چهارم ابتدایی دارای نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای شهر اصفهان در سال تحصیلی  ۹۰- ۸۹ بودند. از بین این جامعه آماری با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای دو دبستان پسرانه به تصادف انتخاب شد و از بین دانش آموزان پایه سوم و چهارم ۴۵ دانش آموز به شیوه تصادفی در سه گروه ۱۵ نفری گمارده شدند. روش پژوهش نیمه آزمایشی بود. در این پژوهش جهت تشخیص نشانه های اختلال مقیاس درجه بندی اختلال نافرمانی مقابله ای فرم والدین و مصاحبه بالینی مورد استفاده قرار گرفت. سپس دو رویکرد آموزشی، در دو گروه آزمایش طی۷ جلسه اجرا شد. میزان نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای کودکان در سه گروه طی دو مرحله(پیش آزمون و پس آزمون) مورد سنجش قرار گرفت. داده های بدست آمده با روش آماری تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد، میانگین نمرات نشانه های نافرمانی درگروه های آموزشی کاهش معناداری نسبت به گروه کنترل داشت(۰۰۱/۰ P<). نتایج پژوهش نشان داد که آموزش برنامه یادگیری اجتماعی هیجانی و حل مسئله اجتماعی بر کاهش نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای موثر می باشند. لذا توجه به برنامه یادگیری اجتماعی هیجانی و حل مسئله اجتماعی به مثابه مهارتهای زیربنایی هوش هیجانی و مهارتهای زیربنایی یادگیری اجتماعی و روابط بین فردی می توانند رویکردی موثر در آموزش  اختلال نافرمانی مقابله ای باشند. 

اختلال نافرمانی مقابله ای, برنامه یادگیری اجتماعی هیجانی, آموزش حل مسئله اجتماعی