شواهد مورفولوژیکی و مورفومتریکی تاثیر تکتونیک فعال بر مخروط‎افکنه‎های شمال دامغان

این پژوهش به بررسی شواهد و آثار گسل های فعال (گسل دامغان و گسل تزره) بر مورفولوژی و مورفومتری ۱۶ مخروط افکنه، واقع در بخش شمالی دامغان می پردازد. روش کار برپایه‎ی تحلیل های کمی و کیفی حاصل از تصاویر ماهواره ای و مدل های رقومی ارتفاعی، ویژگی های مورفومتری مخروط ها، اندازه‎گیری میزان جابه‎جایی آبراهه ها، میزان بالاآمدگی رسوبات و تحلیل شیب و نیمرخ های طولی و عرضی است. نقشه های توپوگرافی ۱:۲۵۰۰۰، عکس های هوایی ۱:۵۵۰۰۰، تصاویر ماهواره ای ETM و نقشه های زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰ و داده های ارتفاعی رقومی، ابزارهای اصلی پژوهش را تشکیل داده اند. همچنین پیمایش های میدانی برای بررسی و اندازه گیری شواهد فعالیت گسل ها در دو مرحله انجام گرفته است. نتایج نشان می-دهد که تاثیر عمده‎ی گسل تزره، سبب جابه‎جایی شبکه‎ی اصلی در راس مخروط و تحت تاثیر آن، تغییر موقعیت رسوب‎گذاری مخروط افکنه شده است. همچنین فعالیت گسل مذکور، سبب بالا آمدن رسوبات مخروط افکنه ای و رسوبات نئوژن زیرین شده است، در حالی‎که شواهد فعالیت گسل دامغان چیره تر بوده و سبب ایجاد سطوح مختلف بالاآمده، متروک‎ماندن سطح مخروط ها، جابه‎جایی نقطه‎ی تقطیع آبراهه، بالاآمدگی رسوبات مخروط افکنه ای و جابه‎جایی افقی شبکه‎ی زهکشی سطح مخروط‎افکنه‎ها و همین‎طور تاثیر بر فضای قابل دسترس مخروط‎افکنه‎ها شده است. حرکت گسل دامغان آثار مشخصی بر جابه‎جایی رسوبات مخروط-افکنه ای داشته است. مولفه‎ی قائم گسل دامغان، سبب شکل گیری سطوح قدیمی و جدید (فعال و غیرفعال) در سطح اغلب مخروط‎افکنه‎ها شده است. بررسی آماری متغیرها نشان می دهد که بین برخی روابط مورفومتریکی مخروط‎افکنه‎ها، مانند مساحت حوضه آبریز و مساحت مخروط‎افکنه‎ها، رابطه و همبستگی آماری مناسبی وجود دارد. این در حالی است که مابین متغیرهایی چون، ارتفاع متوسط مخروط‎افکنه‎ها و شیب متوسط آنها، همبستگی ضعیفی وجود دارد.

Keywords:

تکتونیک فعال , دامغان , گسل فعال , مخروط افکنه , مورفومتری