زینب نظری - کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
نعمت الله خراسانی - استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
سادات فیض نیا - استاد گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمود کرمی - استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

در سالهای اخیر، ذرات معلق، بهعنوان یکی از آلایندههای هوا، توجه زیادی را به خود معطوف کرده است؛ این امر به سبب نقش این ذرات در تغییر آب و هوای جهانی، ایجاد آلودگی، و خطرهای بهداشتی است. هدف از این مطالعه شناسایی منشا عناصر نادر و اصلی ذرات معلق (PM۱۰) در اتمسفر کرمانشاه است. برای شناسایی منشا طبیعی و انسانی این عناصر در ذرات معلق از روش آماری همانند تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. مناطق تاثیرگذار از نظر تولید ذرات معلق با استفاده از تصاویر ماهوارهای و تحلیل گلطوفان و گلباد تعیین شده است. تحلیل عاملی چهار منشا احتمالی را شناسایی کرده است: ۱. انتشارات وابسته به خاک؛ ۲. انتشارات وابسته به وسایل نقلیه؛ ۳. رهاسازی آلایندهها از وسایل نقلیه؛ ۴. صنعت و سوزاندن نفت. با توجه به واریانس بالای عامل اول، منابع انتشار وابسته به خاک کمککننده اصلی عناصر اصلی و نادر در PM۱۰در کرمانشاه محسوب میشوند. نتایج حاصل از بررسی منشا ذرات معلق با استفاده از تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که بیشترین فراوانی شکلگیری هسته گردوغبار مربوط به شمال غربی و نواحی بین شمال غرب و شمال شرق کشور عراق و در مراحل بعدی شرق سوریه و شمال غرب عربستان است. بررسی گلطوفانها نشان میدهد که عمدتا بادهای حاکم در منطقه دارای سرعتی کمتر از ۵/۴ متر بر ثانیهاند (حدود ۸۰ درصد).

تحلیل عاملی, تصاویر ماهوارهای, ذرات معلق, PM۱۰