تحلیل سری های زمانی بارش های فصلی در ایران

امروزه مدیریت منابع آب از اهمیت ویژهای برخوردار است. از این رو، مطالعه بارش، بهمنزله مهمترین منبع تامین آب، در مقیاس زمانی و مکانی بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش در پی تحلیل، ارزیابی، و شناسایی رفتار بارش فصلی است. بدین منظور، دادههای بارش ۶۷ ایستگاه سینوپتیک کشور با دوره آماری سیساله (۱۹۸۵۲۰۱۴) استخراج شد. سریهای زمانی بارش بررسی شد و بهترین مدل بر اساس ملاک اطلاع آکائیک به سری دادههای هر ایستگاه برازش داده شد. صحت و کفایت مدلهای برازششده به کمک نمودار ماندههای استانداردشده، نمودار تابع خودهمبستگی ماندههای مدل، و آزمون لیونگ- باکس ارزیابی شد. مرتبههای اتورگرسیو، میانگین متحرک، و مرتبههای تفاضلی فصلی و بینفصلی حاصل از مدلهای برازششده برای بررسی وابستگی بارشهای فصلی و بینفصلی و تحلیل روند سریهای زمانی بارش فصلی بررسی شد. نتایج نشان داد برای همه ایستگاههای مورد مطالعه (جز بوشهر، شهرکرد، بیرجند، امیدیه آغاجاری، و رشت) مدل ساریما کفایت مناسبی دارد. نتایج بهدستآمده از بررسی مرتبههای فصلی نیز نشان داد که بهجز ایستگاههای کاشان، آبعلی، دوشانتپه، سمنان، و شاهرود در بقیه ایستگاهها بارشها از الگوهای فصلی تبعیت میکنند. همچنین، در بیشتر ایستگاههای مورد مطالعه (۹۳%) روند کاهشی یا افزایشی معناداری در سری زمانی بارش فصلی مشاهده نشده است.

Keywords:

ایران , بارش فصلی , روند , کفایت مدل , ملاک اطلاع آکائیک , مدل ساریما