حسن لشکری - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی تهران
زینب محمدی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی سینوپتیک، دانشگاه شهید بهشتی تهران

پرفشارهای جنب حاره ای یکی از عناصر اصلی در استخوان بندی گردش عمومی جو است. جابه جایی سالانه این پرفشارها اثر بسیار مهمی بر پراکنش و توزیع زمانی و مکانی بارش و دما در پهنه بزرگی از سیاره زمین دارد. این کمربند پرفشاری که تعیین کننده کمربند خشک سیاره زمین است، به صورت سلول های منفردی که مکان گزینی آنها ارتباط نزدیکی با امواج بزرگ مقیاس بادهای غربی و شرایط توپوگرافی و پراکنش آب ها و خشکی ها دارد ، ظاهر می شود. در این مقاله سعی شده است اثر جابه جایی مکانی سلول پرفشار عربستان بر بارش های شدید بخش جنوبی و جنوب غربی کشور تحلیل شود. به همین منظور، ۴۱ سامانه بارشی شدید و موقعیت قرار گیری هسته مرکزی سلول پرفشار عربستان در ترازهای ۱۰۰۰، ۷۰۰، ۸۵۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال تعیین شد. به طور تقریبی در تمام ترازهای بررسی شده، هسته مرکزی پرفشار بر روی دریاهای گرم عمان و عرب قرار داشت. در تمام این سامانه های بارشی، مولفه های مداری باد بر روی دریای عرب و عمان شرقی و مولفه نصف النهاری آنها شمالی بود که بیان کننده فرارفت گرما و رطوبت از روی این دریاها به داخل کم فشار سودان است. بیشترین مقدار نم ویژه بر روی اتیوپی و جنوب دریای سرخ قرار داشت که بر اثر جریان های جنوبی زبانه کم فشار در تراز دریا و جریان های جلو ناوه در ترازهای بالا بر روی ایران فرارفت می شود.

پرفشار جنب حاره ای عربستان, جنوب و جنوب غرب ایران, سامانه های بارشی