سعدون سلیمی - کارشناسی ارشد آب و هواشناسی سینوپتیک، دانشگاه خوارزمی
محمد سلیقه - دانشیار گروه آب وهواشناسی، دانشگاه خوارزمی

وقوع سیلاب های عظیم در نواحی جنوبی و کاهش میانگین بارش کل در کشور، حاکی از تاثیر پدیده های مخرب اقلیمی بر آب وهوای کشور است. برای پیش بینی سیلاب ها و مطابقت انواع فعالیت های اقتصادی وابسته به آب، ضروری است که منابع و عوامل انتقال رطوبت و نوع آن ها در سطوح مختلف جو شناسایی شود. در این پژوهش، حمل و انتقال بخار آب از طریق رودخانه های اتمسفری (ARS) بررسی شده است. در آغاز، داده های دوباره پردازش شده رطوبت ویژه، برای دوره سه ساله (۲۰۱۱-۲۰۱۳) از مرکز داده های واکاوی شده NCEP اخذ و نقشه ترازهای مختلف وردسپهری تهیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که سالانه به طور میانگین، حدود دوازده رودخانه اتمسفری تشکیل می شود که رطوبت بخشی از بارش های ایران را تامین می کند. بررسی ها نشان داد که رودبادها عامل به وجودآورنده این پدیده است. رطوبت موجود در این رودخانه ها به طور میانگین حدود شش برابر محیط اطرافشان است و در طول مسیر، از چشمه های اتمسفری تغذیه می کند. از نظر رطوبت، رودخانه های اتمسفری جنوبی و جنوب غربی بیشترین مقدار رطوبت را دارد و از نظر بارش، رودخانه های اتمسفری جنوبی دارای بیشترین مقدار بوده و حتی منجر به سیلاب و آب گرفتگی معابر در شهرهای جنوبی شده است.

اقلیم ایران, انتقال رطوبت, چشمه های اتمسفری, رودباد, شاخص مداری باد