علی اشرف نظری - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران
علیرضا صحرایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران

یکی از رهیافت­های جوان و بدیع در حوزه روش شناسی­های جدید، رهیافت سازه انگاری است. طی پنجاه سال گذشته سه رهیافت بر رشته روابط بین الملل غالب بوده است؛ نخست، رهیافت لیبرالیسم و رئالیسم (که در منازعه نئولیبرالیسم و نئورئالیست ها بررسی می شود) و با عنوان نظریه های عقلانیت گرا معروف هستند؛ دوم، نظریه های هنجاری، فمنیستی، جامعه شناختی که به نظریه های بازتابی یا بازتابی معروف می باشند؛ سوم، سازه انگاری اجتماعی که تلاشی برای پر کردن شکاف میان دو رهیافت قبلی است؛ رویکردی که درصدد اخذ مفروضات خود از بین عقلانیت گرایی و انعکاس گرایی است. این رهیافت به عنوان یک روش فراپوزیتیویستی به مثابه تلاشی عمیق در حوزه فرانظری (هستی شناسی و معرفت شناسی) محسوب می شود، زیرا از حیث هستی شناسی، از ایدئالیسم درمقابل ماتریالیسم و از ذهنیت گرایی در مقابل عینیت گرایی دفاع می­کند. مقاله حاضر تلاش می کند تا به این پرسش­ها پاسخ دهد: ۱) چه روابطی بین یک جامعه یا ساختار اجتماعی و شناخت وجود دارد؟ ۲) آیا جامعه بر علم تاثیر می­گذارد یا کم وبیش تاثیر دانش بر دانش فرهنگ بیشتر است؟ ۳) کدام نیروی اجتماعی، دانش را تولید و بازتولید می کند و چه نوع از تجزیه و تحلیل اجتماعی این نیروهای اجتماعی را آشکار می کند؟ و ۴) تاثیر رهیافت سازه انگاری در روابط بین الملل چگونه و در چه ابعادی است؟

سازه انگاری, روابط بین الملل, سیاست خارجی, نظریه های عقلانیت گرا, نظریه های انعکاسی