علی اکبر تشکری بافقی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه یزد

تغییراتی که از نیمه دوم قرن سیزدهم قمری (۱۹ م) در مسیر و طرف های تجاری ایران پدید آمد، کارکرد تجار و صرافان گسترش یافت. در این دوره متاثر از فعالیت انجمن اکابر پارسیان هند و ارتقای یزد به یکی از کانون های تجاری، زرتشتیان فرصتی یافتند تا به تجارت و صرافی روی آورند. جمشید بهمن با ایجاد تجارتخانه جمشیدیان در دو حوزه ملکی و تجاری در میان کارگزاران اقتصادی و دولتمردان سیاسی نفوذ یافت و علاوه بر ایجاد شعباتی در شهرهای ایران و خارج از کشور، به مقام رئیس التجاری نیز ترقی نمود. چنین رویکردی نمودار تعامل ساختار قدرت با اقلیت ها و ضرورت وجودی نهاد صرافی در بافت تجاری بود؛ اما بنا به دلایلی مانند بی ثباتی سیاسی اقتصادی پس از مشروطه، عدم سیاست گذاری مدون در گذار از ساختار اقتصاد سنتی به مدرن و اعمال بی رویه بانک شاهی و استقراضی سرانجام از میان رفت.

زرتشتیان یزد, بازرگانی قاجاریه, نهاد صرافی, تجارتخانه جمشیدیان