سید محمد طیبی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

انتشار روزنامه ها در دوره قاجاریه باعث شد که بسیاری از مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اداری و نیز ابعاد گوناگون زندگی مردم در ولایات مختلف انعکاس یابد و دست کم قشر باسواد از وضعیت شهرهای گوناگون مطلع شوند. در این میان روزنامه هایی چون وقایع اتفاقیه و دولت علیه ایران، اخبار گوناگونی را از اوضاع شهرها ارائه کرده اند و از آن جمله به ولایت کرمان پرداخته اند. کرمان پیش از مشروطه بنا به دلایل گوناگونی زمینه ساز حرکت اجتماعی بود که سرانجام به مشروطه خواهی انجامید، از این رو علاوه بر منابع محلی این ولایت، روزنامه ها می توانند سیمای آن روزگار کرمان را نشان دهند. مساله اصلی این مقاله بررسی وضعیت سیاسی، اقتصادی، نظامی، قضایی، امنیتی، دینی و مذهبی، فرهنگی، خدماتی، و نیز حوادث طبیعی کرمان از منظر مطبوعات دوره قاجاریه است. بررسی مطبوعات بر اساس روش پژوهش تاریخی و بر پایه تحلیل داده ها، نشان می دهد که اوضاع این ولایت در اخبار روزنامه های پیش از مشروطه به خوبی بازتاب داشته و می توان از طریق این منابع رخدادهای آن ولایت را بازشناسی کرد.

ولایت کرمان, روزنامه ها, دوره قاجار, تاریخ اجتماعی سیاسی