فیض الله جعفری - استادیار حقوق دانشگاه بوعلی سینا همدان
مهرناز مختاری - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه بوعلی سینا

در دنیای امروزی، افزایش تاثیر مثبت ویژگی های شخصیتی ستارگان در جذابیت کالاها و خدمات، آنها را به ارزش اقتصادی تصویر خود در عرصه ی تبلیغات تجاری آگاه نموده و این امر تمایل اسپانسرها به انعقاد قرارداد بهره برداری با آنان در مقابل عوض را بیشتر کرده است. حقوق ستارگان نسبت به تصویر، صدا و سایر ویژگی های شخصی و ظاهری خود در این زمینه، «حقوق تصویری» نامیده می شود. هرچند بهره برداری از حقوق تصویری ستارگان، قاعدتا به موجب قرارداد و در مقابل پرداخت مبلغ و هزینه صورت می گیرد، لیکن احتمال بهره برداری غیرمجاز نیز وجود دارد که موجب تضرر ستاره و تضییع منافع اقتصادی وی می شود. در برخی کشورهای غربی، در راستای حمایت از آنها نهاد جدیدی تحت عنوان «حق شهرت» به رسمیت شناخته شده است، یا از ابزارهای حقوق مالکیت فکری و مسوولیت مدنی جهت حمایت از حقوق تصویری استفاده می شود؛ در نظام حقوقی ایران نیز، با توجه به پوشش ناکافی حقوق مالکیت فکری نسبت به این موضوع و عدم حمایت قانونی کافی و شفاف از حقوق تصویری، وضعیت این موضوع مبهم بوده و این امر چه بسا برای صاحبان شهرت، منجر به بی عدالتی گردد. زیرا استفاده غیرمجاز از حقوق تصویری ستارگان، موجب ضرر آنها می شود که اعتقاد به عدم پیشگیری یا عدم جبران آن، خلاف اصول کلی حقوقی و اخلاقی است. از این رو، بلحاظ فقدان نهاد حمایتی خاص، و نظر به اینکه قواعد حقوق مالکیت فکری، این موضوع را پوشش نمی دهد، لذا ستارگان در تدارک ضرر خود، می توانند به نهادها و موجبات ضمان قهری و قوانین مربوط به مسوولیت مدنی متوسل شوند.

حقوق تصویری, ستارگان, حمایت, ضمانت اجرا, مسوولیت مدنی