سید شهاب الدین طیبی - گروه برنامه ریزی و طراحی محیط، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
شهیندخت برق جلوه - گروه برنامه ریزی و طراحی محیط، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مجتبی سلیمانی ساردو - گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران

سابقه و هدف: مصرف روزافزون سوخت های فسیلی موجب افزایش میزان دی اکسید کربن هوا شده، که از مهم ترین عامل­ های آلودگی شهری و نیز گرمایش زمین به حساب می آید. توسعه کشت گیاهان و ایجاد فضاهای سبز، یکی از مهم ترین روش های ذخیره کربن هوا است. تحقیق ­های زیادی برای تعیین توان گیاهان مختلف جهت ذخیره کربن انجام شده است که به کارایی بالای گیاهان در جذب کربن جو اذعان دارد. هدف از این پژوهش، بررسی میزان توانمندی گونه های اطلسی (Petunia hybrida ) و گل جعفریTagetes patula) ) از جهت ذخیره کربن، بعنوان دو گونه کلیدی مورد نظر در طرح های توسعه فضای سبز شهر کرمان می باشد تا از این طریق کمک شایانی نسبت به مدیریت بهتر فضای سبز شهری با درنظرگرفتن مقوله ذخیره کربن شود.  مواد و روش ­ها: در این پژوهش، میزان کربن آلی نمونه های گیاهی پس از جمع آوری، قطع و توزین اندام ها، با استفاده از دستگاه آنالیزگر عناصر  (S-N-H-C) تعیین شده. در ادامه با بررسی داده های میدانی و درنظر گرفتن گره های ترافیکی، محل تمرکز بیشترین میزان آلودگی در نقاط خاص شهر مشخص شده و در نهایت، با بررسی پوشش گیاهی سیمای سرزمین کرمان، در راستای برنامه ریزی سیمای اکولوژیک شهری از جهت ذخیره کربن اقدام صورت گرفته است. نتایج و بحث: نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این مساله است که در مجموع توانایی ذخیره کربن گیاه اطلسی بیش از جعفری بوده و در نواحی غربی و تا حدودی متمایل به مرکز شهر کرمان که شاهد گره های ترافیکی بیشتری می باشد، از منظر ذخیره کربن پیشنهاد می شود تا گونه اطلسی در قیاس با گونه جعفری در اولویت کاشت و توسعه فضاهای سبز شهری بویژه در ناحیه­های نامبرده شهر کرمان، مدنظر کارشناسان و دست­ اندر­کاران امر قرار گیرد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه عنصر­های تشکیل دهنده پوشش گیاهی فضای سبز شهری جایگاه غیر قبل انکاری در زمینه ی کارایی و حضور در عرصه شهری دارند ارزیابی و شناخت قابلیت های نهفته پوشش گیاهی، برای پیاده سازی یک برنامه مدیریتی بهینه در راستای کاهش مشکل­ های محیط زیست شهری از اهمیت قابل توجه ای برخوردار است. این پژوهش بیانگر این موضوع می باشد که با شناخت قابلیت های عنصر­های تشکیل دهنده فضای سبز می توان برای کاهش برخی از مشکل­ های شهری اقدام موثرتری را انجام داد بطوری که امکان کشت و توسعه گونه اطلسی در طرح های گسترش فضای سبز شهری منجر به ذخیره بیشتر کربن در قیاس با گونه جعفری می شود که در طرح های توسعه فضای سبز دارای اهمیت است.

پوشش گیاهی, فضای سبز شهری, فرآیند ذخیره کربن, برنامه ریزی محیط زیستی