بررسی اثرهای اقتصادی و محیط زیستی بهینه سازی و اصلاح شبکه توزیع چغندرقند در زنجیره تامین شکر ایران

سابقه و هدف: با توجه به هزینه­ های بالا حمل و نقل در بخش شکر تولیدی از چغندرقند مدیریت منطقی زنجیره­ یتامین آن از اهمیت خاصی برخوردار است که می­تواند در کاهش هزینه، کاهش آلاینده­های هوا، مکان­یابی تسهیلات، تحویل به موقع خدمات به نﻘاط تﻘاضا و  رضایت مشتری را به همراه داشته باشند. بررسی مطالعه­ های گذشته نشان می ­دهد که بررسی­ های اندکی در زمینه بهینه ­یابی شبکه توزیع محصول ­های کشاورزی در زنجیره تامین با در نظر گرفتن تاثیر اقتصادی و محیط زیستی انجام شده است. بنابراین تحقیق حاضر به بهینه سازی شبکه توزیع چغندر قند از منطقه­ های تولیدی به کارخانه­ های بهره­ برداری و تصفیه چغندرقند در زنجیره تامین شکر ایران و تعیین تاثیر اقتصادی و محیط زیستی محیطی آن می پردازد. در این پژوهش افزون بر مقایسه هزینه های حمل و نقل در وضعیت توزیع موجود و بهینه، تغییرات در مصرف سوخت به ازای تغییر در توزیع چغندرقند، کاهش انتشار ناشی از اصلاح شبکه حمل و نقل و منافع اقتصادی آن در کشور نیز محاسبه شد. مواد و روش ­ها: مطالعه حاضر با استفاده از آمار و اطلاعات مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۳ برای۱۰ استان تولیدکننده چغندرقند شامل آذربایجان غربی، کرمانشاه، خوزستان، فارس، یاسوج، لرستان، سمنان، قزوین، خراسان رضوی و خراسان شمالی و ۲۴ مرکز تقاضا انجام شد. این مطالعه با استفاده از الگوی برنامه ­ریزی ریاضی و مدلسازی حمل و نقل به تجزیه و تحلیل داده­ها با بکارگیری نرم افزار GAMS پرداخت. نتایج و بحث: نتایج اجرای برنامه بهینه حمل و نقل نشان داد اجرای برنامه پیشنهادی سبب صرفه ­جویی در هزینه ­ها  به میزان ۴۳.۷ میلیارد ریال  معادل ۳.۸۴ درصد شد. همچنین، نتایج اجرای برنامه بهینه حمل و نقل با در نظر گرفتن اثرهای محیط زیستی، نشان­دهنده­ی کاهش مصرف سوخت به میزان ۲ میلیون و ۱۷۷ هزار لیتر گازوئیل و منافع محیط زیستی حدود ۵.۷ میلیارد ریال است. نتیجه ­گیری: بنابراین می ­توان نتیجه گرفت اجرای برنامه بهینه حمل و نقل سبب کاهش هزینه­های حمل و نقل و کاهش مصرف سوخت شده است. لذا اجرای برنامه بهینه افزون­ بر کاهش هزینه ­ی حمل و نقل و قیمت تمام شده شکر سبب کاهش آلودگی و مصرف سوخت در کشور نیز می شود. بر اساس نتایج به ­دست آمده، پیشنهاد می­ شود، در جریان برنامه ­ریزی حمل و نقل در زنجیره تامین شکر، از الگوی پیشنهادی در این مطالعه برای حمل و نقل چغندرقند استفاده شود، زیرا اجرای برنامه بهینه بر کاهش هزینه ­ی حمل و نقل و کاهش مصرف سوخت فسیلی و در نتیجه بر قیمت تمام شده شکر تاثیر  می گذارد.

Keywords:

مدلسازی حمل و نقل , برنامه ریزی ریاضی , مصرف سوخت , زنجیره تامین شکر