نقش رسانه و مولفه های آموزش محیط زیست بر رفتار محیط زیستی اعضای سازمان های مردم نهاد محیط زیستی استان تهران

سابقه و هدف: امروزه با توجه به رشد روزافزون جمعیت و درنتیجه افزایش مشکلات محیط­ زیستی، الزام فوری به ­منظور حفظ محیط ­زیست وجود دارد. پژوهشگران برای حل معضلات محیط­ زیستی، راه ­حل­های گوناگونی مطرح می­ کنند که اغلب این راه ­حل­ها، تکنولوژیکی هستند اما امروزه به دلیل هزینه­ های زیاد این روش ­ها، به دگرگونی سبک زندگی و رفتارهای مردم علاقه ­مند شده ­اند. آن ها معتقدند که راه حل مسائل  محیط زیستی باید در تغییر رفتار و نگرش انسان مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا رسانه نقش مهمی در ایجاد آگاهی مردم نسبت به مسائل محیط­ زیستی و اقدام برای محافظت از محیط ­زیست ایفا می­ کند. رسانه به عنوان ابزار بسیار موثری برای گسترش و ایجاد آگاهی، نگرش و رفتار نسبت به مسائل محیط ­زیستی شناخته شده است. رسانه دارای نقش مهمی در اطلاع رسانی و مشارکت شهروندان در مسائل محیط­ زیستی است. پتانسیل فوق­ العاده رسانه ها در زمینه تهیه اطلاعات، ساخت دانش، پرورش مهارت ­ها و نگرش ­ها، در طول سال ­ها به طور علمی ثابت شده است. یکی از موضوعات مهم در رابطه با رفتار  محیط زیستی و حفاظت از محیط ­زیست، توجه به آموزش سازمان های مردم ­نهاد محیط­ زیستی است. آموزش محیط ­زیست فرایندی است که به افراد امکان بررسی مسائل محیط ­زیستی، مشارکت در حل مسائل و اقدام برای بهبود محیط­ زیست را می­ دهد. مولفه ­های اصلی آموزش محیط­ زیست عبارتند از: آگاهی، حساسیت، دانش، نگرش، مهارت، نیت، مشارکت و رفتار.سازمان­ های مردم ­نهاد محیط ­زیستی با توجه به اهداف و رسالت خود، دارای امکانات مناسبی برای افزایش سطح آگاهی عمومی از طریق آموزش و تعلیم اعضای خود و همچنین آموزش سایر افراد جامعه می­ باشند و باید حمایت­های لازم از این سازمان­ ها در راستای تحقق اهدافشان صورت گیرد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تاثیر رسانه بر برخی از مولفه های آموزش محیط­زیست شامل: دانش محیط ­زیستی، محیط ­زیستی، نیت محیط­ زیستی و رفتار محیط ­زیستی اعضای سازمان­ های مردم­ نهاد محیط ­زیستی ­است. مواد و رو­ش­ ها: جامعه آماری تحقیق، سازمان­ های مردم­ نهاد محیط­ زیستی استان تهران می­ باشند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه­ گیری تصادفی ۱۴۸ نفر به عنوان اعضای نمونه تعیین شدند. ابزار جمع آوری داده ­ها پرسشنامه انتخاب گردید که پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ ۸۹ %درصد به ­دست آمد. نتایج و بحث: نتایج به دست آمده از مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی بر روش حداقل مربعات جزیی بیانگر رابطه مثبت و معنی­دار چهار مولفه رسانه، دانش محیط­زیستی، نگرش محیط­ زیستی و نیت محیط ­زیستی با رفتار محیط ­زیستی بودند. نتایج نشان داد که هر چهار متغیر (رسانه، دانش محیط­ زیستی، نگرش محیط ­زیستی و نیت محیط­ زیستی) دارای میانگین بالایی در بین اعضای سازمان­ های مردم ­نهاد محیط ­زیستی استان تهران می باشند. متغیر مستقل (نگرش محیط ­زیستی) بیشترین تاثیر را بر متغیر میانجی (نیت محیط­ زیستی) و همچنین بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته (رفتار محیط­ زیستی) دارد و بعدازآن، رسانه موثرترین متغیر است. نیت محیط­ زیستی به عنوان متغیر میانجی ۱/۵۷درصد از واریانس رفتار محیط ­زیستی در بین اعضا سازمان ­های مردم ­نهاد محیط ­زیستی استان تهران را تبیین می­ کند. همچنین ۳/۳۴ درصد از واریانس رفتار محیط ­زیستی در بین اعضا سازمان­ های مردم ­نهاد محیط­ زیستی استان تهران توسط متغیرهای رسانه، دانش محیط­ زیستی، نگرش محیط ­زیستی و نیت محیط­ زیستی تبیین گردید. نتیجه گیری: نگرش محیط ­زیستی به عنوان مهم ترین متغیر تاثیرگذار در نیت محیط­ زیستی و رفتار محیط­ زیستی و رسانه به عنوان دومین متغیر تاثیرگذار در نیت محیط­ زیستی و رفتار محیط­ زیستی در این مطالعه شناخته شده است. نقش رسانه به منظور افزایش دانش و نگرش محیط­ زیستی افراد جامعه غیرقابل انکار است. رسانه باید بیشتر از قبل به منظور تسهیل انتقال اطلاعات محیط­ زیستی و ترویج نگرش مثبت محیط­ زیستی مورداستفاده قرار گیرد. در سال­ های اخیر اینترنت و شبکه های اجتماعی منبع اصلی اطلاعات محیط ­زیستی هستند. ازآنجایی که رسانه های دیجیتال به طور گسترده ای توسط جوانان مورداستفاده قرار می گیرند، باید مواد و روش­ های آموزشی جدیدی برای پاسخگویی به روز نیازهای اطلاعاتی مسائل محیط­ زیستی، ایجاد شود. بنابراین باید برنامه های مختلفی توسط سازمان ­های مردم­ نهاد محیط­ زیستی برنامه ریزی شود تا اطلاعات محیط ­زیستی را از طریق رسانه ها به ویژه اینترنت و شبکه­های اجتماعی به اشتراک بگذارند. 

Keywords:

رسانه , دانش محیط زیستی , نگرش محیط زیستی , رفتار محیط زیستی , سازمان های مردم نهاد محیط زیستی