وحید اسکندری - گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ارومیه، تهران، ایران
مهدی قنبرزاده لک - گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

سابقه و هدف: تشویق دانشجویان به عنوان سفیران محیط زیست در منازل، به مشارکت در جداسازی اجزای قابل بازیافت پسماند تولیدی از مبدا، می تواند دورنمایی روشنی را برای مدیریت صحیح پسماندها در آینده کشور ترسیم کند. عمده پژوهش­ های پیشین در زمینه شناخت عامل­ های موثر بر جلب مشارکت عمومی در تفکیک زایده ­ها و میزان تاثیرگذاری آن­ها، معطوف به منطقه­ های شهری (و نه محیط های آموزشی همچون دانشگاه ها) بوده و بیشتر، آثار برهم کنش عامل­ های مختلف در نتایج، مورد بررسی قرار نگرفته است. بر این اساس، در تحقیق حاضر میزان آگاهی، نوع نگرش و شیوه های افزایش سطح مشارکت دانشجویان در اجرای طرح تفکیک از مبدا، با انتخاب پردیس نازلوی دانشگاه ارومیه بعنوان مورد مطالعه، بررسی شده است. مواد و روش ها: تعداد ۱۱۳ پرسشنامه شامل ۱۱ سوال چند بخشی، بصورت تصادفی ساده بین دانشجویان توزیع شد (مصاحبه حضوری) و نتایج توسط نرم افزارSPSS  تحلیل شدند. روایی پرسشنامه توسط اعتبار صوری و پایایی آن براساس ضریب آلفای کرونباخ کل(۸۴۱/۰) ارزیابی گردید. داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در سطح توصیفی از جدول­ های توزیع فراوانی استفاده شده است و در سطح استنباطی توسط آزمون کای دو پیرسون، رابطه بین متغیرهای هر فرضیه به ­دست آمد. ضرایب کرامر و همخوانی کندال، جهت سنجش وجود رابطه بین متغیرها و جدول­های آزمون من-ویتنی، به ­منظور تعیین شدت همبستگی، محاسبه شدند. نتایج و بحث: نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد که سطح آگاهی و جنسیت در مشارکت دانشجویان نقش بسزایی دارد. از سوی دیگر، بدلیل قرار گرفتن افراد در بازه سنی محدود و بالاتر بودن سطح تحصیلات ایشان از متوسط جامعه، این عامل­ ها اثرگذاری چندانی بر رفتار مسئولانه محیط زیستی دانشگاهیان نخواهد داشت. ترجیح روش های آموزشی نظیر برپایی نمایشگاه محصول­ های بازیافتی توسط مصاحبه شوندگان و تاثیرپذیر نبودن مشارکت از آموزش چهره به چهره، نشانگر تمایل دانشجویان به کسب آموزش از طریق شیوه های نوین آموزشی می باشد. مصاحبه شوندگان اطمینان از بازگشت درآمد حاصل به امور رفاهی را مهم ترین عامل در افزایش مشارکت دانسته اند. به بیان دیگر، بدلیل نوپا بودن اقدام­ های محیط زیستی و تجربه اندک کنشگرهای اجتماعی، مشارکت افراد در تفکیک از مبدا زایدات بدون تامین انتظار­های مادی، قابل انتظار نخواهد بود. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که بیشتر دانشجویان پردیس نازلوی دانشگاه ارومیه تمایل به مشارکت در تفکیک زایدات از مبدا داشته(با نمره عالی ۵۶/۷ از ۹) ولی به دلیل نبود آگاهی کافی در این زمینه(با نمره متوسط ۵۴/۴ از ۹) و نداشتن برنامه ریزی مرتبط با موضوع در بخش خدمات دانشگاه(با نمره بسیار ضعیف ۹۶/۱ از ۹)، همچنین اطلاع رسانی ناکافی و کمبود آموزش های بیان شده از سوی مجموعه مدیریتی دانشگاه(با نمره ضعیف ۷۱/۲ از ۹)، تفکیک در مبدا بطور اصولی انجام نمی شود. بدلیل ارزیابی ضعیف عملکرد مسئولان خدماتی دانشگاه در زمینه اطلاع رسانی و آموزش تفکیک از مبدا و نیز مشاهده نکردن نشانه هایی مبنی بر جدی بودن ایشان در این راستا در آینده، اعتماد دانشجویان به نهاد دانشگاه، به ­نسبت اندک بوده و این امر تاثیر درخور توجهی در مشارکت ایشان در طرح خواهد داشت.

پسماند شهری, تفکیک از مبدا, مشارکت, مراکز آموزش عالی, پردیس نازلوی دانشگاه ارومیه