سجاد بهرامی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه یزد، یزد، ایران
احد ستوده - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه یزد، یزد، ایران
ناصر جمشیدی - گروه برنامه ریزی آموزشی و ارزیابی عملکرد HSE، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، تهران، ایران
محمدرضا علمی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه یزد، یزد، ایران

سابقه و هدف: با گسترش صنعت­های مختلف، باوجود ایجاد رفاه برای انسان، خطر­ها و ریسک­های نهفته جدیدی نیز برای وی به وجود ­آمده ­است. صنعت پتروشیمی با توجه به گستردگی و حجم فعالیت­ ها و توانایی ایجاد خطر هم برای انسان و هم برای محیط زیست جزء صنعت­ های با ریسک بالا محسوب می­شود. هدف از این تحقیق، ارزیابی و رتبه ­بندی ریسک ­های منتج از فعالیت­های فرآیندی در مجتمع پتروشیمی کرمانشاه است.  مواد و روش‎ها: تحقیق حاضر یک پژوهش تحلیلی- میدانی است که در یک بازه زمانی حدود۱۰ ماه در مجتمع پتروشیمی کرمانشاه انجام گرفت. در این تحقیق ضمن بررسی خط­های تولید محصول­ ها (اوره و آمونیاک)، تیمی ۵ نفره از کارشناسان و خبرگان تشکیل شد. سپس به تهیه­ ی لیستی ابتدایی از مهم ترین ریسک­ ها و خطر­ها در حوزه­ ی محیط زیست اقدام و در مرحله ­ی بعد با استفاده از روش طوفان فکری و تکنیک دلفی اقدام به اصلاح لیست ابتدایی خطر­ها و ریسک ­های محیط زیستی شد و در قالب روش FMEA سنتی و فازی به ارزیابی ریسک محیط زیستی پرداخته شد.  نتایج و بحث: بنابر نتایج به ­دست ­آمده از تعداد ۳۸ ریسک شناسایی شده با روش FMEA سنتی، بالاترین رتبه مربوط به ریسک انتشار گازهای هیدروژن و آمونیاک در زمان از سرویس خارج شدن واحد آمونیاک و کمترین رتبه متعلق به ریسک پساب ­های آمونیاکی است. همچنین بیشترین فراوانی تاثیر ریسک ­ها مربوط به آلودگی هوا و نیز بیشترین دلیل ریسک ­ها مربوط به نقص در شبکه و اتصال­ها هستند. نتایج فازی سازی ورودی ­ها و خروجی روش FMEA نشان می­دهد که از مجموع ۱۵ ریسک که به صورت کلی در مجتمع پتروشیمی با نظر­های خبرگان شناسایی شده بیشترین عدد اولویت فازی در بخش بهداشتی مربوط به آلودگی صوتی (۷۵/۰)، در بخش ایمنی مربوط به سقوط از ارتفاع (۷۵/۰) و در بخش محیط زیست مربوط به کاهش منابع اکولوژیکی (۶۱۳/۰) طبق جدول ۹ است.  نتیجه­ گیری: طبق نتایج این تحقیق، رویکرد FMEA فازی می­تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای رویکرد سنتی FMEA در زمان نیاز به بیان نتایج، با دقت بیشتر باشد.

ارزیابی ریسک, محیط زیست, FMEA, فازی, پتروشیمی کرمانشاه