ارزیابی هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در رسوب های سطحی سواحل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، (بندر عسلویه)

سابقه و هدف: فعالیت های اکتشافی استخراجی و پالایشگاهی در طول سالیان اخیر زیان­ های زیادی به محیط زیست خلیج فارس وارد کرده است. در تحقیق حاضر منطقه ی ویژه ی اقتصادی انرژی پارس در بخش شمالی خلیج فارس که محل تجمع انبوه تاسیسات استخراج، پالایش، فرآوری و صادرات نفت و گاز است مورد بررسی قرار گرفته است. همه ساله میزان ­های متنابهی از انواع آلاینده های نفتی به ساحل­ های خلیج فارس در این محدوده سرازیر می شود. هدف از این تحقیق، تعیین پراکنش و منبع دسته ای از آلاینده های نفتی خطرناک، تحت عنوان هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در محدوده بندر عسلویه است. مواد و روش­ها: تعداد ۱۵ نمونه در اسفندماه سال ۱۳۹۴ با استفاده از نمونه بردار گرپ ون وین در ۵ نیم خط به صورت عمود بر ساحل در محدوده ی فازهای ۱ تا ۵ منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برداشت شده است. رسوب ­ها در فویل های آلومینیومی بسته بندی و به آزمایشگاه منتقل شد. نمونه ها توسط دستگاه فریزدرایر خشک شده و ذرات رسوبی ریزدانه (۶۳µm≥) که به دلیل دارا بودن سطح ویژه بالا، قابلیت بیشتری برای جذب آلاینده ها دارند، با استفاده از روش فیزیکی غربال شدند. در نهایت ۱۶ ترکیب از هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای که از نظر آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا سمی شناخته شده اند توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی با طیف سنج جرمی مورد خوانش قرار گرفت. به این ترتیب میزان حضور این آلاینده ها در منطقه مشخص و پراکنش جغرافیایی این ترکیب­ها در سیستم اطلاعات مکانی با استفاده از نرم افزار ARCGIS ترسیم و منبع ترکیب­های آروماتیک مشاهده ای نیز به کمک شاخص­های توسعه داده شده تعیین گردید. نتایج و بحث: مجموع غلظت ۱۶ ترکیب آروماتیک چند حلقه ای مورد تاکید سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا در ایستگاه­های مورد بررسی در گستره ی ۶/۴۶ تا ۷/۸۴ نانوگرم بر گرم وزن خشک تعیین شده است. منشا این ترکیب­ها به کمک شاخص های توسعه داده شده پتروژنیک یا فسیلی تشخیص داده شده است. ریسک محیط زیستی حضور این ترکیب­ها در رسوب­ها نیز با کمک راهبرد کیفی رسوب­های ایالت فلوریدا تعیین و مشخص گردید. به جز  Naphthalene و Acenaphthene، سطح غلظت دیگر هیدروکربن های مورد آزمایش پایین تر از سطح آثار آستانه ای می باشد. سطح آستانه ای، غلظتی است که پایین تر از آن، تاثیر­های بیولوژیکی زیان­ بار در موجوداتی کف زی به ندرت مشاهده می شود. نتیجه­ گیری: مجموع غلظت ترکیب­ های ۱۶ گانه PAHs در سطح منطقه بیانگر آن بوده است که غلظت هیچ یک از ترکیب­ ها از دامنه پایین تاثیرها تجاوز نکرده بنابراین می توان نتیجه گرفت که احتمال رخداد آثار مضر و زیان­بار برای موجودات کف زی در این منطقه و به طبع آن برای دیگر موجودات زنجیره غذایی و انسان در انتهای زنجیره کم است. با توجه به شدت بالای رسوب گذاری و فرسایش و منشا فسیلی آلاینده ­های مشاهده شده در سطح منطقه، آلودگی های پیشین شاید زیرلایه ­های رسوبی مدفون شده ­اند، به این دلیل ورود پیوسته آلودگی تاکنون نتوانسته سبب آلودگی شدید رسوب­ های سطحی گردد.

Keywords:

بندر عسلویه , خلیج فارس , رسوب های سطحی , راهبرد کیفی رسوب , هیدروکربن های نفتی